انتخابات مجلس استانی می‌شود؟

نیمه اول آذر ۹۳ بود که نمایندگان در مجلس نهم با یک فوریت این طرح موافقت کردند. موافقان این طرح بر این عقیده‌اند که در صورت استانی شدن انتخابات نگاه ملی در میان نمایندگان گسترش می‌یابد و وقت مجلس صرف امور جزیی و محلی نخواهد شد. علاوه بر این سطح کیفی و کارایی مجلس با انتخاب داوطلبان شاخص‌تر و با صلاحیت بر‌تر، افزایش می‌یابد.

اما گروهی دیگری از نمایندگان با استناد به اینکه استانی شدن انتخابات حلقه ارتباط حاکمیت با مردم منطقه محروم و شهر‌ها را قطع کند و اینکه هزینه‌های انتخاباتی چند برابر می‌شود و این به لابی‌گری‌ها و نفوذ ثروتمندان و صاحبان قدرت در مجلس ختم می‌شود، با این طرح مخالفت می‌کنند.

گفتنی است مهرداد بائوج لاهوتی نماینده پیشنهاد دهنده این طرح در‌‌ همان جلسه تصویب فوریت و در صحن علنی مجلس با تشریح دلایل توجیهی ارائه این طرح، عادلانه شدن نظام انتخاباتی و ایجاد فرصت‌های برابر برای آحاد ملت، همچنین کنترل تخلفاتی نظیر خرید رای و تقویت فرهنگ تحزب را از ویژگی‌های این طرح خواند و توضیح داد: این طرح از طریق تغییر و تعیین حدود جدید حوزه‌های انتخابیه در پی کسب اهدافی نظیر ارتقای سطح کیفی مجلس، افزایش میزان مشارکت عمومی در انتخابات و جلوگیری از وقوع برخی تخلفات همچون خرید رای است و امکان تحقق اهدافی از جمله پرداختن نمایندگان به بررسی امور ملی، ارتقای سطح کیفی و افزایش کارآیی مجلس از طریق ایجاد امکان انتخاب داوطلبان شاخص‌تر، متمایل کردن انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان به سمت ایجاد نظام انتخاباتی متناسب با ساختارهای سیاسی و حقوقی فراهم می‌شود.

اکنون در سال انتخابات مجلس این ضرورت بیش از هر وقت دیگری احساس می‌شود که تکلیف این طرح در مجلس روشن شود، از همین رو نمایندگان با تغییر دستور به بررسی آن اولویت دادند.

بسیاری از موافقان این طرح در عین حال که بر آثار مثبت استانی شدن انتخابات تاکید می‌کنند نگرانی‌هایی دارند که در صورت رفع نشدن از جزییات می‌تواند مشکل آفرین باشد و ضروریست که زیر ذره بین نمایندگان ملت قرار گیرد.

کمال علی‌پور، نماینده مردم قائمشهر در گفت‌و‌گو با فرارو به نامتوازن بودن تعداد نمایندگان در استان‌ها اشاره کرد و گفت: با نگاه استانی شدن در مجلس می‌توان به سوی رفع این مشکل حرکت کرد و مطالبات ملی و سنجیده را هدف قرار داد تا مجلس از این حالت روزمرگی خارج شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا این ملی شدن نگاه به میزان پاسخگویی به مردم مناطق کوچک‌تر آسیب می‌زند؟ گفت: خیر، این طور نیست. مثلا اگر امروز ما پتروشیمی را به هر جایی از مازنداران ببریم بهتر از این است که هیچ جا نبریم و مردم هم راضی هستد.

وی ادامه داد: الان با این اختلافات و روزمرگی مجلس وقت نمایندگان صرف امور بی‌اهمیت و جزئی می‌گذرد و به نگاه کلان نمی‌رسیم اما یک ایرادی وجود دارد که باید خیلی توجه داشت که صاحبان قدرت و ثروت در استان‌ها که لابی خوبی دارند در شهر‌ها نفوذ کرده و نفرات خود را به مجلس بفرستند.

این نماینده مجلس تاکید کرد: این موضوع را نیز می‌تواند در تدوین جزییات طرح مورد توجه قرار داد و رفع کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که استانی شدن انتخابات چه تاثیری بر تراز نمایندگان و سطح مجلس خواهد داشت، گفت: یکی از نکات مثبت طرح همین است که باعث می‌شود دیگر کسی در شهرهای کوچک به صورت ایلی و قبیله ایی رای نیاورد و مردم به نخبگان در استان توجه کنند و این حتما به مقتدر‌تر شدن مجلس می‌انجامد.

علی‌پور در رابطه با اثر این طرح بر میزان مشارکت در انتخابات نیز ابراز امیدواری کرد که شاهد مشارکت مردمی بیشتر باشیم.

برخی از نمایندگان مجلس نیز با تکیه بر‌‌ همان مسائلی که از سوی موافقان به عنوان نگرانی طرح می‌شود به مخالفت با این طرح می‌پردازند و مساله از مهم‌تر از آنی می‌انگارند که در بررسی جزییات قابل حل باشد.

قاسم جعفری نماینده بجنورد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با فرارو دلایل مخالفت خود با این طرح را تشریح کرد و گفت: اگر انتخابات استانی شود افراد در استان چگونه رای خود را بدست می‌آورند در حالی که احزابی که از دل مردم بیرون آید در استان‌ها وجود ندارد؟!

وی افزود: تجربه به ما نشان داده است که احزاب با دولت‌ها می‌آیند و با دولت‌ها می‌روند. درچنین شرایطی روشن است که نمایندگان استان به گروه‌های نفوذدار وابسته می‌شود.

قاسم جعفری با اشاره به ضرورت توجه به وظایف نمایندگی در مناطق محروم و شهرهای کوچک، گفت: با استانی شدن انتخابات و لابی گری‌هایی که ایجاد می‌شود نمایندگان نمی‌توانند به همه اجزاء حوزه انتخابیه خود رسیدگی کنند.

علاوه بر نمایندگان مجلس، بسیاری از کار‌شناسان سیاسی کشور نیز اعتقاد دارند که زمان آن رسیده تا با استانی کردن انتخابات به افزایش نگاه ملی و همچنین گسترش فعالیت احزاب در کشور کمک کنیم.

داریوش قنبری، کار‌شناس مسایل سیاسی و نماینده پیشین مجلس در گفت‌و‌گو با فرارو بر نکات مثبت این طرح تاکید کرد و گفت: در بسیاری از کشور‌ها قوانین پارلمانی به صورت استانی برگزار می‌شود و ما نیز باید به همین شکل عمل کنیم زیرا برگزاری انتخابات در سطح شهرستان‌ها باعث شده است که ما در مجلس با خلاء دید ملی مواجه باشیم و یا این دید ملی تحت شعاع دید بخشی و شهرستان نمایندگان قرار گیرد.

وی افزود: به همین خاطر است که نمی‌توان نقد چندانی بر نمایندگان وارد کرد زیرا نماینده بخش خود هستند و باید منافع آن بخش را در نظر داشته باشند اما اگر از ابتدا اعضای پارلمان به عنوان نماینده استان وارد شوند این مشکل حل شده و در حقیقت مهم‌ترین نیاز فعلی در مجلس مرتفع می‌شود.

قنبری یادآور شد: موضوع استانی شدن انتخابات در مجلس‌های گذشته مورد توجه قرار گرفت و در صحن علنی رای آورد اما در مراجع بالا‌تر مورد تایید قرار نگرفت.

به گفته وی یکی دیگر از مسایلی که این طرح به دنبال دارد این است که زمینه تحزب در کشور فراهم شود. متاسفانه در شرایط کنونی کمترین امکان تحزب وجود دارد و این در حالی است که حزب یکی از نهادهای اصلی دموکراسی است که رفتارهای سیاسی را سامان می‌دهد.

این کار‌شناس مسایل سیاسی افزود: نگاه به مجلس و گرایش سیاسی نمایندگان نشان می‌دهد که خیلی از افراد به نام یک جناح وارد مجلس می‌شوند اما در جهت منافع یک جناح دیگر عمل می‌کنند. علاوه بر این بسیاری از رفتارهای پوپولیستی و مردم فریبانه وقتی بروز می‌کند که هر کس هر شعاری که می‌خواهد می‌دهد و حزبی وجود ندارد که آن شعار‌ها را تضمین کند.

گفتنی است که اکنون در آستانه انتخابات مجلس دهم تعیین تکلیف این طرح بیش از تصویب یا عدم تصویب آن قابل اهمیت و ضروریست. از سوی دیگر موافقان و مخالفان این طرح نگرانی‌های نزدیک به هم دارند که در چارچوب بررسی‌ها صحن علنی می‌توان به بسیاری از آن‌ها پاسخ داد. فرارو