استارت داده‌های باز در ایران کلید خورد

مفهوم داده‌های باز (Open Data) برای حرکت به سمت یک دنیای باز دیجیتال دارای اهمیت ضروری است. مفهوم داده‌های باز ناظر به این نکته است که باید به روزنامه‌نگاران، شهروندان و سازمان‌های غیردولتی (NGO) ابزارهای کافی برای کسب اطلاعات واقعی برای اطلاع از جهت تصمیم‌گیری‌ها، بررسی و کشف حقایق، خلاقیت‌ها، حرکت‌های اجتماعی، نظارت بر احزاب و جناح‌ها در انتخابات و همچنین اهداف اقتصادی داده شود.

 داده‌های باز داده‌هایی هستند که به‌صورت رایگان و آزاد در اختیار عموم قرار می‌گیرند تا همه بتوانند در موارد گوناگون اقتصادی و نظارتی از آن استفاده کنند؛ داده‌هایی که البته اخیرا مورد توجه مسوولان دولتی هم قرار گرفته است.

این فرایند می‌تواند به افزایش نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دولتی بینجامد امری که در نهایت حتی شاید باعث بهبود عملکرد سازمان‌های دولتی در ارائه خدمات به شهروندان شود. بنابراین داده‌های باز در واقع داده‌هایی هستند که هر کس در هر مکان و زمان به آن دسترسی دارد و می‌تواند از آن در جهت اهداف خود استفاده کند.

در همین راستا رسول سراییان – رئیس سازمان فناوری اطلاعات- به عنوان یکی از نخستین مسوولانی که درباره داده‌های باز اظهار نظر کرده است، می‌گوید: داده‌های باز، پاسخگویی و مشارکت افراد و میزان خودآگاهی و خودتنظیمی دولت‌ها را افزایش و به آن‌ها اجازه می‌دهند که خلاق‌تر باشند. داده‌های باز دسترسی‌های لازم را به عموم مردم برای استفاده از اطلاعات موجود فراهم می‌آورند. با باز کردن داده‌ها و دسترس قرار دادن آن‌ها، دولت‌ها می‌توانند به‌مراتب موثرتر عمل کنند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین به کارکردهای طرح داده‌های باز نیز اشاره کرد و افزود: بهبود عملکرد دولت در تحقق حقوق شهروندی یکی از کارکردهای داده‌های باز است، چرا که شهروندان از این طریق می‌توانند بر عملکرد دولت نظارت داشته باشند. همچنین بهبود خدمات عمومی و ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی از دیگر فواید طرح داده‌های باز خواهد بود.

بر این اساس داده‌های باز آن دسته از داده‌هایی هستند که هر کسی می‌تواند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده کند. این داده‌ها البته بیشتر در اختیار دولت قرار دارد. مسیر راه داده باز در کشور در سال ۱۳۹۷ مشخص شده است و برنامه اصلی ما برای داده‌های باز ایجاد سکوی داده باز است، در نتیجه می‌توان داده‌هایی که دسترسی به آن مجاز است را در اختیار شهروندان و کسب‌وکارها قرار داد.

برآوردها نشان می‌دهد که ارزش اقتصادی ناشی از داده‌های باز می‌تواند تا ۵.۳ تریلیون دلار در دنیا باشد. گفتنی است داده باز (Open Data) دارای محدودیت‌های مربوط به حقوق کپی رایت، یا موارد محدودکننده مشابه آن نیست و بیشتر مفاهیمی مشابه با موضوع محتوای آزاد (Open Content) دارد. بنابر این ایجاد یک سیستم داده‌های باز با چالش‌هایی همراه است که نبود همکاری بین‌بخشی، یکی از این چالش‌هاست. همچنین نبود همکاری‌های بین‌بخشی نیز می‌تواند موجب شود تا داده‌هایی که در سازمان‌های دولتی متناسب با ساختارهای درون‌سازمانی تنظیم شده‌اند، برای عموم در دسترس و یا قابل استفاده نباشند.

همچنین بسیاری از مشاغل اطلاعاتی که در زمینه فعالیت‌های تجاری مرتبط با تجزیه و تحلیل‌های تحقیقی کار می‌کنند، عموماً باید وابسته به داده‌های متنوع و کلی محوری اینترنتی در مورد تجارت و منابع اطلاعاتی مالی هستند. به علاوه ابتکارات داده‌ای توانسته‌اند داده های تجاری، اقتصادی و مالی مربوط به آن را همزمان با اطلاعات عمومی بر روی اینترنت در دسترس عموم قرار دهند.