نفس زمین به شماره افتاده است

رواج صنعت پلاستیک از مشکلات زندگی مدرن امروزی است و از آنجا که یک ماده با ماندگاری طولانی در طبیعت است با وجود رفاه، عوارض و آسیب هایی نیز برای طبیعت به همراه دارد که بر سلامت تمامی جانداران تاثیر می گذارد.

در گذشته مردم برای خرید بیشتر از کیسه های پارچه ای یا کاغذی استفاده می کردند اما امروزه پلاستیک به حدی در زندگی ما نفوذ پیدا کرده که تنها سفره های پلاستیکی یک بار مصرف حجم زیادی از پسماند را به خود اختصاص داده است.

رها شدن پلاستیک در طبیعت و استفاده زیاد آن در زندگی روزمره عوارض گاه جبران ناپذیری را بر سلامتی انسان و دیگر موجودات زنده دارد.

از نظر کارشناسان، آموزش مردم و آگاهی از خطرات استفاده بیش از حد از پلاستیک نقش مهمی در کاهش مصرف و تولید این ماده دارد.

سازمان های مردم نهاد و دوستدار محیط زیست برنامه های زیادی را در این راستا اجرا کرده اند اما رسیدن به یک وضعیت مناسبتر تلاش سازمان های مربوطه و همکاری مردم را می طلبد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان می گوید: با گذشت دو سه دهه از توسعه استفاده از پلاستیک مشخص شد که ماندگاری این ماده در طبیعت خیلی زیاد است و قابلیت تجزیه ندارد.

احمد رضا لاهیجان زاده به ایرنا گفت: آزمایش های صورت گرفته در طول ۱۰ سال اخیرنشان می دهد مقادیر زیادی از پسماندهای پلاستیک وارد دریاها و اقیانوس ها شده و قابلیت تبدیل شدن به ذرات خیلی ریز و ورود به بدن آبزیان را دارد.

وی با اشاره به اهمیت بازیافت پلاستیک گفت: باید از ورود پلاستیک به طبیعت جلوگیری کنیم به صورتی که از مبدا و پیش از دفن زباله تفکیک صورت گیرد.

لاهیجان زاده در خصوص محصولات جدید از بازیافت پلاستیک ادامه داد: پلاستیک های بازیافت شده را با درصدی از مواد تولیدی جدید ازپتروشیمی ها مخلوط می کنند و تولیدات دیگری را که معمولا در مصارف غذایی و شرب استفاده نمی شود مانند اسباب بازی تولید می کنند.

**پلاستیک در کشورهای پیشرفته به عنوان سوخت استفاده می شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان بیان کرد: در کشورهای پیشرفته از پلاستیک با استفاده از تکنولوژی پیشرفته، به عنوان سوخت نیروگاه ها و صنایع سیمان استفاده می شود.

وی گفت: چهار سال گذشته تفکیک از مبدا در محله کیانپارس اهواز اجرا شد اما پس از چند ماه متوقف شد چون سازو کار لازم انجام نشد به طوریکه شرکت جمع آوری کننده زباله، تعهدات را به خوبی انجام نداد.

لاهیجان زاده اضافه کرد: طرح تفکیک پلاستیک از مبدا قرار است در چند منطقه شهرداری اهواز از مهر امسال آغاز شود و شهرداری متعهد به انجام این کار شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان بیان کرد: تفکیک از مقصد از سال ۱۳۹۱ در اهواز شروع شد به صورتی که یک کارخانه پردازش در منطقه صفیره اهواز نصب،و تمام زباله ها در دستگاه تفیک گر ریخته شده و حدود ۵۰ تا ۶۰ نیرو زباله های خشک را جدا کرده و به سمت صنایع بازیافت ارسال می کنند.

وی ادامه داد: همچنین قرار است با همکاری شهرداری، طرح حذف پلاستیک از نانوایی ها از ۲۱ تیر جاری کلید بخورد و استفاده از کیسه پارچه ای رواج پیدا کند و تشکل های زیست محیطی نیز در این خصوص ورود کرده اند.

** محیط زیست اعتبار خاصی برای آموزش ندارد

لاهیجان زاده در خصوص نقش فرهنگ سازی درراستای کاهش مصرف پلاستیک گفت: در چهار سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار دانش آموز آموزش دیدند با وجود اینکه محیط زیست بودجه و اعتبار خاصی برای آموزش ندارد اما از امکانات صنایع مختلف بهره گرفتیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان اضافه کرد: مجموعه مدیریت پسماند شهرداری اعتبار خاص آموزشی دارد که تعداد زیادی را آموزش می دهد.

** دستگاه های دولتی موظف به کاهش و حذف ظروف یک بار مصرف شدند

وی در خصوص دیگر اقدامات در راستای نه به مصرف پلاستیک بیان کرد: بر اساس مصوبه کارگروه پسماند خوزستان در یک ماه گذشته،دستگاه های دولتی موظف شدند مصرف ظروف یک بار مصرف را به حداقل رسانده وبه تدریج حذف کنند که ابلاغیه آن از طرف معاونت عمرانی به تمام دستگاه ها ارایه شد که ظروف یک بار مصرف را حذف و از ظروف گیاهی استفاده کنند.

لاهیجان زاده در خصوص استفاده از تجربیات موفق دیگر کشورها گفت: در نشستی با حضور هیات آلمانی متخصص حوزه پسماند، با حضور ۶ استان، گزارش کاملی از وضعیت پسماند خوزستان ارایه کردم و آنها تمایل دارند وضعیت پسماند یک استان را به صورت پایلوت مطالعه و تکنولوژی نوین را معرفی و راهکارهای مدیریت پسماند ارایه دهند.

** استفاده از تجربه لهستان و آلمان

وی با اشاره به برگزاری چندین نشست با کشور لهستان بیان کرد: احتمالا توافق با کشور لهستان برای مدیریت پسماند آبادان و خرمشهر صورت می گیرد و مجموعه ای از سیستم های مختلف بازیافت و امحای زباله ایجاد، و برای ماهشهر و بندر امام نیز احتمالا لهستان و یا کشورهای دیگر ورود کنند.

وی ادامه داد: امروز نباید به دنبال پیدا کردن روش و یا آزمون و خطا باشیم بلکه باید از تکنولوژی موفق کشورهای دیگر استفاده کنیم.

** حدف پلاستیک از نانوایی ها و تفکیک از مبدا در اهواز اجرا می شود

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اهواز نیز به طرح حذف پلاستیک از نانوایی های اهواز اشاره کرد و گفت: این طرح به نانوایی ها ابلاغ شده و مردم و نانوایی ها باید از کیسه های پارچه ای استفاده کنند و جریمه رعایت نکردن آن در حیطه وظایف استانداری و دستگاه های نظارتی است.

محمد رضا قنواتی به طرح تفکیک از مبدا زباله ها اشاره کرد و بیان کرد:این طرح چند سال پیش با شکست روبه رو شد چون همکاری مردم و دستگاه های مربوطه باید دو طرفه باشد.

وی افزود: طرح جدید تفکیک از مبدا از مهر امسال در همه محلات اهواز آغاز می شود و هدف این است که با همکاری تعدادی از پیمانکاران موجود، منازل مسکونی و ادارات هفته ای ۲ بار و رستوران ها هر شب در یک ساعت مشخص، زباله های خشک را در کیسه های جداگانه به ماشین های مخصوص حمل تحویل دهند و در صورت امکانپذیر نبودن در برخی از نواحی شهر مکان هایی برای تحویل مشخص شده که در مقابل، اقلام تشویقی اختصاص می یابد.

قنواتی ادامه داد:این طرح از مهر امسال نیز در مدارس ابتدایی تا دبیرستان مورد آموزش قرار می گیرند تا به خانواده ها نیز انتقال یابد.

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اهواز با اشاره به اینکه تفکیک از مبدا در کل کشور به خوبی انجام نمی شود و قانونمند نیست گفت: در نقاطی از جمله اصفهان، تهران و شیراز چندین سال است انجام می شود اما هنوز به حد ایده آل نرسیده است.

** تولید سالیانه سه میلیون تن پلاستیک در کشور

یک استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: مصرف بی رویه پلاستیک از معضلات محیط زیستی ما محسوب می شود و زندگی مدرن علاوه بر رفاه، آسیب هایی مانند رشد روز افزون کیسه های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف را به همراه داشته است.

پروانه تیشه زن افزود: بر اساس تحقیقات انجام شده، در ایران سالانه بیش از سه میلیون تن پلاستیک تولید می شود و بیشتر این پلاستیک ها دوام زیادی دارد یعنی زمان کافی برای تجزیه آنها بین ۵۰ تا ۳۰۰ سال و یا ۵۰۰ سال است.

وی ادامه داد: پلاستیک شامل هفت نوع از جمله پلی اتیلن، پی وی سی، پروپلین، پلی اتیلن با دانسیته (چگالی) بالا و پایین ، پلی استایرن و یک نوع که مخلوط چند لایه است.

تیشه زن در خصوص مضرات آن برای محیط اظهار داشت: کیسه های پلاستیکی در محیط توسط باد جابجا می شوند در نتیجه گاهی وارد رودخانه و یا منابع آبی دیگر می شوند و ممکن است توسط جانداران آبزی خورده شوند و وارد زنجیره غذایی شوند به صورتی که ما نیز از آنها مصرف کنیم.

** پلاستیک آلودگی بصری ایجاد می کند

این استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: پلاستیک ها در محیط آلودگی بصری ایجاد می کنند و در دامنه کوه ها و سواحل، کیسه های پلاستیکی منظره ناخوشایند ایجاد می کنند.

وی اضافه کرد: سالیانه تعداد زیادی جاندار آبزی به دلیل خوردن اجزای پلاستیک و خفگی از بین می روند و در خشکی نیز دور منقار پرندگان و یا گردن جانوران گیر کرده و یا توسط آنها خورده می شود و یا در زمان دفن زباله باعث آبگرفتگی و تجمع فلزات سنگین و ورود به آب های زیرزمینی می شود.

**۲۸ درصد زباله های تولیدی ایرانیان مواد پلاستیکی است

تیشه زن گفت: ۲۸ درصد زباله های تولیدی ایرانیان مواد پلاستیکی است و میزان زباله تولیدی برای هر ایرانی از جمله خوزستان تقریبا ۷۵۰ گرم در روز است که در کشورهای مدیریت کننده زباله ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم در روز است.

این استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: ظروف یک بار مصرف بیشتر از پلی استایرن هستند که از مواد نفتی و فسیلی ایجاد شده اند و وقتی در دمای بالای ۶۵ درجه سانتیگراد قرار گیرند آزاده شده و باعث ابتلا به بیماری سرطان می شوند.

وی در خصوص فرهنگ سازی دراین باره گفت: فرهنگ سازی باید از خانواده ها آغاز شود و در مدارس و مهدکودک ها آموزش ارایه شود.

تیشه زن بیان کرد: باید هر فرد برای خرید، کیسه پارچه ای، کاغذی و یا سازگار با طبیعت همراه خود داشته باشد و در صورتی که ناچار به استفاده از کیسه پلاستیکی باشیم تا حد امکان خریدها را در یک کیسه قرار دهیم.

وی گفت: در صورت استفاده از ظروف یک بار مصرف، از نوع کاغذی یا از نوع گیاهی بر پایه نشاسته و ذرت استفاده کنیم و همچنین پلاستیک را با یک بار مصرف به زباله تبدیل نکنیم.

وی ادامه داد: به جای بطری آب معدنی قمقمه آب همراه خود داشته باشیم چون بطری آب معدنی در اثر حرارت آفتاب، مواد پلیمری آزاد می کنند.

تیشه زن بیان کرد: می توان بعضی از مواد را دوباره باز استفاده یا بازیافت کنیم به عنوان مثال از سطل های ماست دوباره استفاده کنیم.

این استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز اضافه کرد: باید سعی کنیم در مراکز شهری، بازیافت انجام شود که گام نخست تفکیک از مبدا است که باید توسط شهروندان انجام شود.

وی ادامه داد: بازیافت زباله باعث می شود دوباره به چرخه برگردند و قابل استفاده دوباره شوند.

تیشه زن گفت: طبق تحقیقات صورت گرفته در دانشگاه علوم پزشکی اهواز، بازیافت پلاستیک از نظر اقتصادی در شهری مانند اهواز کاملا اقتصادی و به صرفه است.

** استفاده از ظروف پلاستیکی از نظر بهداشتی منطقی نیست

رییس هیات مدیره سمن رفتگران طبیعت خوزستان نیز بیان کرد:کاهش تولید پلاستیک با توجه به شیوه زندی امروز بشر امکان پذیر نیست اما مصرف پلاستیک با استفاده از جایگزین کردن آن با مواد دیگر امکان پذیر است.

پریوش پرویزی ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته، مشتری برای دریافت کیسه پلاستیکی مجبور است مبلغی را پرداخت کند و جایگزین هایی به صورت رایگان برای آن تعیین شده است و مشتری ترغیب می شود.

وی افزود: در کشور ما به صورت برعکس، کیسه پلاستیک رایگان و به میزان دلخواه در اختیار مشتری قرار می گیرد.

پرویزی ادامه داد: ظروف پلاستیکی تولید شده باید با ظروف فلزی یا شیشه ای جایگزین شوند که قابلیت بازیافت دارند.

رییس هیات مدیره سمن رفتگران طبیعت خوزستان گفت: استفاده از ظروف پلاستیکی از نظر بهداشتی نیز منطقی نیست چون پس از مدتی، آسیب های وارد شده به بدنه آنها، منبع تجمع میکروبها می شود و تمیز نگه داشتن آنها مشکل است.

وی بیان کرد: ظروف پلاستیکی مقاومت کمتری نسبت به ظروف آلومینیوم یا استیل دارند و این کوتاه بودن عمر آنها باعث می شود تولید زباله های پلاستیکی بیشتر و هزینه زیادتری در طولانی مدت برای تهیه این ظروف صرف شود.

پرویزی بیان کرد:وظیفه ارگان های مربوطه این است که در این زمینه اقدامات لازم را انجام و فرهنگ سازی کنند که این موارد مستلزم زیرساخت های مربوط به بازیافت پلاستیک است که در کشور و استان ما توجه چندانی به آن نمی شود.

وی اضافه کرد: تفکیک از مبدا و بازیافت در زمینه پسماند از جمله پلاستیک در کشور ایران بسیار ضعیف است و درمقابل میزان مصرف و تولید این مواد بسیار بالاست.

وی ادامه داد: برای داشتن محیط زیست سالم و حفظ سلامت، توجه به مقوله تفکیک از مبدا و بازیافت باید اولویت کار دولت و ارگان های مربوطه قرار گیرد و شهرداری و سازمان پسماند از جمله ارگان های مسئول در این زمینه است.

پرویزی گفت:برطرف کردن معضل مصرف زیاد پلاستیک و همچنین پسماند در کشور، مستلزم تغییر نگرش دولت، ارگان های مربوطه، برنامه ریزی دقیق و ایجاد زیرساخت لازم است در غیراین صورت آسیب های وارد شده به محیط زیست گریبان مردم را می گیرد.

خاطره غفاری