سایه سنگین ساخت‌وسازها بر سر گردشگری کندوان

هزار و ۵۰۰ سال پیش انسان‌هایی با دستانی خالی ازهرگونه ابزار امروزی مانند گچ، آجر و سیمان، دل صخره‌هایی را که هفت هزار پیش ایجاد شده بودند، به شکل کندوی زنبورعسل کنده و در آنجا سکنا گزیدند. بعد از گذشت هزاران سال هنوزهم زندگی در میان صخره‌های شگفت انگیزکندوان جاریست، مردمان امروزی روستا پا در جای پای اجداد خود گذاشته و درخانه‌ی آن‌ها زندگی می‌کنند و به همین دلیل نیز روستای شگفت انگیز کندوان تنها روستای صخره ای زنده ی جهان محسوب می‌شود.

به گزارش آی نیوزبه نقل از ایسنا، روستای کندوان یکی از روستاهای آذربایجان شرقی در ۶۲ کیلومتری تبریز واقع شده که بعد از عبور از شهر اسکو می‌توان خانه ‎های سنتی و باستانی آن را از چندکیلومتری مشاهده کرد. این روستا جزو سه روستای شگفت انگیز دنیاست که همه ساله گردشگران زیادی از جهان برای دیدن بافت تاریخی و سنتی صخره‌ها، به آن سفر می‌کنند. به عقیده‌ی برخی، در سالیان دور، قبل از ساخت روستای کندوان، مردم روستای دستکند حیله ور به دلایل مختلفی از جمله امان ماندن از حمله قوم مغول یا برخورداری از شرایط اقلیمی مطلوب برای زندگی به این مکان کوچ کرده‌اند ولی باستان شناسان هنوز این موارد را تایید نکرده اند. 

 اکثر گردشگران با نگاه‌های متعجب خود، صحنه‌های زیبای این روستا را در قاب دوربین ثبت می‌کند، وجود د‌ره‌های سرسبز، آب و هوای مطبوع و گذررودخانه ای از وسط روستا، زیبایی آن را چند برابر کرده است . 

اینجا اکثر مردم به دامداری، کشاورزی و فروش صنایع دستی، خشکبار و عرقیجات محلی مشغول هستند. مردم خونگرم این منطقه کوهستانی، با نگاه متعجب غریبه‌ها خو گرفته اند و همواره با روی خوش پاسخگوی سوالات آن ها در خصوص محل زندگی و محصولاتشان هستند.

ولی آنچه موجب تاسف گردشگران و دغدغه مندان میراث فرهنگی  می‌شود، این است که کنار خانه‌های کندویی شکل کندوان، ساخت و سازهای نامتوازن شهری ایجاد شده که با بافت تاریخی کندوان همخوانی ندارد و چشم هر بیننده ای را آزار می دهد، طی سال‌های اخیر برخی اقدام به ساخت و ساز با آجر و مصالح معمول روز کردند که این ساخت و سازها نمای سنتی روستا را تخریب کرده است. 

برای بررسی این موضوع با فرماندار شهرستان اسکو گفت و گویی انجام می دهیم. 

فرماندار شهرستان اسکو در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر این‌که مردم نمی‌توانند در حریم بافت‌های تاریخی ساخت و ساز کنند چراکه مغایر با بافت تاریخی است، افزود: متاسفانه در دهه هفتاد ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم بافت تاریخی کندوان ایجاد شده که در آن دهه کندوان جزو آثار فهرست ملی نبود و ضابطه ای نیز برای جلوگیری از آن وجود نداشت. 

مرتضی محمدزاده با بیان این‌که  ۹۰ درصد ساخت و سازها نامتوازن با بافت تاریخی روستای کندوان در دهه ۷۰ ایجاد شدند، خاطرنشان کرد: ۱۰درصد این ساخت و سازها نیز به صورت قاچاقی در آن محوطه ایجاد شده است. 

وی با بیان این‌که طی پنج سال گذشته هیچ گونه ساخت و ساز غیر مجازی در حریم بافت تاریخی روستا ایجاد نشده است، افزود: ثبت جهانی روستای کندوان یکی از اهداف اصلی بوده ولی برای ثبت جهانی الزامات زیادی از جمله رفع موانعی مانند ساخت و سازهای غیرمجاز ضرورت دارد. 

وی ادامه داد: باید تکلیف ساخت و سازهای غیر مجاز قبلی و جدید مشخص شود در همین راستا طرحی اولیه برای حذف طبقه ی اول ساختمان ها در دست مطالعه است تا با حذف طبقات فوق ساختمان ها،  طبقه ی همکف با بافت تاریخی روستا همگون شود. 

وی افزود: کارگروهی متشکل از تمامی دستگا های دخیل داریم که این موضوع نیز دراین کارگروه توسط مشاوران مورد بررسی قرارگرفته و در روزهای آتی تعیین و تکلیف می شود. 

محمدزاده  با بیان این‌که اکنون ورود گردشگر به روستای کندوان چند برابر ظرفیت روستا شده است، اظهار کرد: البته این موضوع معایبی نیز به همراه دارد، متناسب نبودن حجم ورودی گردشگر با ظرفیت آثار تاریخی، آسیب زیادی به محل وارد می‌کند، در روستای کندوان میزان ورودی خودروی گردشگران در روزهای تعطیل سه برابر ظرفیت کندوان است که از نظر باستان شناسان ورود این حجم از خودروها، به بافت تاریخی منطقه آسیب می‌زند، بر همین اساس ما به دنبال مدیریت گردشگران ورودی به روستای کندوان هستیم. 

وی با اشاره به برنامه‌های اجرا شده در روستای کندوان، تشریح کرد: طی سه سال گذشته برگزاری جشنواره‌هایی از جمله جشنواره “باتیک” برای اولین بار، جشنواره گل محمدی، اجرای برنامه‌های متنوع یک روزه، احداث و بازسازی مراکز خدمات بهداشتی، مجموعه نماز خانه و رفع نقاط حادثه خیز  جزو اقدامات مطلوبی بوده که امسال باعث سه برابر شدن جذب گردشگران نسبت به ظرفیت روستای کندوان شده است. 

اقامت ۷۰۰ نفر از گردشگران نوروزی در اقامتگاه های بومی کندوان در تعطیلات نوروز ۹۷ 

وی با بیان این‌که اکنون هتل کندوان برای اقامت ۴۵ نفر دارای ظرفیت است، گفت: در سفرهای نوروزی امسال، اقامتگاه‌های بومی کندوان با چینش مبلمان سنتی برای گردشگران فعال شدند همچنین  به غیر از کندوان، سایر خانه‌های روستایی نیز به سبک سنتی با عنوان اقامت بومی برای پذیرش گردشگران آماده شده است. شهرستان اسکو نیز دارای هتلی در حد هتل پنج ستاره با ظرفیت ۷۰ نفری است که تنها ۳۰ درصد آن از گردشگر پر می شود. 

محمدزاده از اقامت ۷۰۰ نفر از گردشگران نوروزی سال ۹۷، در اقامت گاه های بومی خبر داد و گفت: از این تعداد ۲۵ اقامتگاه بومی در روستای کندوان و چندتای دیگر در روستای  اسفنجان استقرار دارند و مابقی اقامتگاه ها نیز در روستاهای عنصرود، گنبرف و شهر ایلخچی نیز در دست اقدام هستند. 

جای خالی خدمات تفریحی در روستای کندوان 

وی با بیان این‌که جای خدمات تفریحی در روستای کندوان خالی است، افزود: خدمات تفریحی در روستای کندوان بسیار محدود است به طوری که گردشگر بعد از بازدید از بافت تاریخی و مناظر طبیعی کندوان انتظار دارد از خدمات تفریحی و رفاهی آن نیز برخوردار شود. معتقدم بخش خصوصی می تواند در این بخش ورود کرده و سرمایه گذاری کند. 

فرماندار شهرستان اسکو طرح تبدیل روستای کندوان به روستای بالن از طرح های خدمات تفریحی برشمرد و گفت: خدمات تفریحی مانند بالن سواری یکی از طرح های تفریحی این روستا بوده، که هنوز اجرایی نشده است، روستای کندوان نیز باید از خدمات تفریحی بالن سواری مانند روستای مشابه در ترکیه که به روستای بالن معروف است، برخوردار شود. 

وی ادامه داد: کوهستان گردی، سورتمه و تله کابین می تواند از جمله تفریحاتی باشد که نیازمند سرمایه گذاری بخش خصوصی در روستای کندوان است. 

محمدزاده در بخش دیگر سخنان خود با بیان این‌که در حال حاضر فرهنگ مهمان نوازی، استقبال و برخورد مردم با گردشگران در روستای کندوان به خوبی نهادینه شده است، بیان کرد: به اذعان خود گردشگران طی ۱۰ سال گذشته سبک مهمان نوازی و پذیرش گردشگر از سوی مردم تغییر یافته است، زمانی گردشگرانی که برای بازدید به این روستا مراجعه می‌کردند مورد استقبال خوب روستاییان قرار نمی‌گرفتند ولی اکنون وضعیت به طور کلی تغییر یافته است. 

وی به برگزاری دوره های آموزشی زبان انگلیسی درسطح اول برای شهروندان و مغازه داران روستا اشاره کرد و گفت: با آموزش زبان انگلیسی شهروندان می توانند با گردشگران خارجی در حد احوال پرسی به زبان انگلیسی صحبت کنند و آداب و رسوم مهمان نوازی را به زبان گردشگران انجام دهند. 

وی یادآور شد: در بخش ارتقای بهداشت و محیط روستا، آموزش های لازم به شهروندان ارائه شده و اکنون نیز از وضعیت مطلوبی برخوردار است. 

مالکان خانه‌های روستای کندوان، مانعی برای خرید و فروش املاک خود ندارند 

محمدزاده با بیان این‌که امسال در شهرستان اسکو سند جامع مهمان نوازی گردشگری تنظیم شده ولی هنوز اجرایی نشده است، گفت: این سند در مراحل نهایی است، با اجرای آن به لایه‌های مختلف مردم متناسب با نیاز جامعه هدف، آموزش های لازم ارائه می شود، به عنوان مثال آموزش های لازم از جمله آداب مهمان نوازی متناسب با هر قشری به مغازه داران و عموم شهروندان ارائه می شود. 

وی با بیان این‌که مالکان خانه های روستای کندوان با سند رسمی، مانعی برای خرید و فروش املاک خود ندارند، افزود: اکثر مالکان در صورت تمایل خانه های خود را به افراد بومی می فروشند و چنین خبری که مالکان خانه های خود را به افراد غریبه از جمله توریست ها بفروشند، صحت ندارد و تاکنون باچنین موردی مواجه نشدیم. 

هیچ عقل سلیمی با مشاهده ی ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم بافت سنتی و تاریخی کندوان، آن را ثبت جهانی نمی کند 

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با بیان این‌که کشورها برای ارسال پرونده آثار خود جهت ثبت جهانی دارای سهمیه ای خاص هستند، اظهار کرد: ایران نیز در ثبت جهانی دارای سهمیه طبیعی و فرهنگی است که امسال جنگل های ارسباران به عنوان سهمیه ی طبیعی و برخی آثار میراث فرهنگی نیز به عنوان سهمیه ی فرهنگی محسوب می شود.

محمد فتحی با بیان این‌که در حال حاضر روستای تاریخی کندوان در فهرست موقت میراث جهانی ثبت شده است، گفت: براساس اولویت بندی و رده بندی کشورها وآمادگی سایت‌ها، آثار ثبت جهانی می شود ولی متاسفانه در روستای کندوان وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، مغازه ها و بی سامانی، بارگذاری و تغییر معیشت روستاییان و از بین رفتن چرخه سکونت،  موانعی برای ثبت جهانی آن شده است.

وی ادامه داد: در گذشته روستاییان در خانه های خود زندگی می کردند ولی اکنون خانه را برای عکاسی خالی کرده و باعث از بین رفتن چرخه ی سکونت شدند. 

وی با انتقاد از ایجاد واحدهای مسکونی جدید در حریم بافت تاریخی کندوان، اظهار کرد: هیچ عقل سلیمی با مشاهده ی واحدهای توسعه در حریم بافت سنتی و تاریخی کندوان، آن را ثبت جهانی نمی کند. 

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با بیان این‌که ساخت و ساز غیر مجاز در روستای کندوان از دهه اخیر آغاز شد، گفت: زمانی کندوان در سطح کشور شناخته شده و گردشگران با حجم زیادی وارد آن شدند که البته ورود گردشگر زیاد به محلی همواره مفید واقع نمی‌شود، در آن زمان سایت ما نیز آمادگی لازم را برای پذیرش این حجم از گردشگران نداشت که این عامل سیکل معیشتی روستاییان را برهم زد چرا که این گردشگران با خود نیاز به مغازه، خرید و فروش و  نیاز به بازدید از داخل خانه‌ها را به همراه داشت. 

وی افزود: معتقدم زیرساخت های لازم روستای کندوان برای پذیرش گردشگر باید قبل از معرفی روستا آماده می شد تا چنین آسیب بزرگی به روستا وارد نشود. 

با مشخص شدن حریم روستا، ساخت و سازهای غیر مجاز تعیین تکلیف می شوند 

فتحی با بیان این‌که اولویت میراث فرهنگی تعیین عرصه و تصویب حریم روستاست و به زودی نتایج آن از تهران اعلام می‌شود، گفت: اگر حریم روستا مشخص شود، موارد زیادی در این روستا تعیین  تکلیف می شود و حداقل خواهیم فهمید که باید چه برخوردی با این تخلفات داشته باشیم. 

وی با بیان این‌که دخالت‌های کاربری از جمله ایجاد خیابان جدید با نیت خیر آسیب زیادی به کندوان وارد کرد، یادآور شد: طبیعی است با ایجاد خیابان روستایی، در کنار آن مغازهای زیادی ساخته می شود. زمانی که تعداد واحدهای تجاری بیشتر از تعداد خانوارهای ساکن روستا شود قطعا بافت آن آسیب خواهد دید. 

مدیریت واحدی برای روستای کندوان وجود ندارد 

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با بیان این‌که مدیریت واحدی برای روستای کندوان وجود ندارد، افزود: زمانی موفق می شویم که ساماندهی روستای کندوان تحت مدیریت واحد انجام شود. 

وی افزود: ساخت و ساز بی رویه و تغییر کاربری  روستا، نمای تاریخی روستای کندوان را نابود کردند. 

وی یادآور شد: تاکنون گزارشی مبنی بر خرید خانه‌های روستاییان توسط گردشگران خارجی به ما ارائه نشده است.