زیبایی‌های تبریز زیر زوائد بصری دفن می‌شوند/ احیا هویت تاریخی شهر مستلزم عزم شهروندان

گاه به بهانه ایجاد زیبایی در شهر، دست به نصب داربست‌ها، چراغ‌ها و… می‌زنیم که برعکس جواب داده و شهر را نازیبا می‌کنند. اگر حذف زوائد بصری وظیفه مدیریت شهری باشد، به‌وجود نیامدن آن‌ها مستلزم عزم جدی شهروندان است.

آی نیوز/ بهنام عبداللهی: «تبریز زیباست» و اگر بخواهیم سندی با این عنوان تنظیم کنیم، بی­‌شک مکان­‌های تاریخی و گردشگری زیادی هستند که امضای­شان پای چنین سندی می‌­درخشد.

البته تمام مکان­‌های دیدنی و جاذبه­‌های گردشگری این شهر را نمی­‌توان در بناهای تاریخی و موزه­‌ها جا کرد، برخی از خیابان­­‌ها و کوچه­­‌پس­‌کوچه­‌های قدیمی و حتی مدرن تبریز بی­‌آنکه جاذبه نام بگیرند، ذاتا جاذبه هستند و «زیبایی» است که همواره مثل ماشین در این خیابان­‌ها رفت و آمد می­‌کند. این خیابان­‌ها برای داشتن صفت «عالی» چیزی کم ندارند؛ بلکه این داشته­‌های «اضافی»­شان است که آزار می‌دهد.

«بکش و خوشگلم کن»، متاسفانه این مثل معروف توصیف­­‌گر برخی کارهای این­‌روزهای‌مان است که به بهانه زیباکردن شهر و ایجاد جاذبه انجام می­‌دهیم، اما به زشت­‌شدن شهر و ایجاد زوائد بصری ختم می‌شود؛ همان­‌که می­گوییم «فلانی می­خواست ابرو را درست کند، زد چشمش را کور کرد».

شاید باز کردن پنجره و چشم انداختن به بیرون، بهتر از این صفحه نمایش و گزارش بتواند درباره زوائد بصری موجود در شهر صحبت کند و وضعیت را به خوبی مصور سازد. زوائد بصری چیزهای خاصی نیستند و شاید همین که چیز خاصی نیستند آن­ها را در پیکره شهر زائد می­‌کند؛ همین تابلوهای برخی مغازه­‌ها، همین داربست­‌ها و بنرهایی که مدام جلوی چشم ظاهر می­شوند، همین نورپردازی­‌های غیرحرفه­‌ای که به جای روشن کردن علم زیبایی در شهر، آن را به خاموشی وادار می­­‌کنند.

چه‌کسی مدعی است که می­‌تواند با چندقطعه پلاستیک و آهن و بنر، پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی را زیباتر کند و مثل آهن‌­ربا مسافران را به این­‌طرف جذب کند؟ چه­‌کسی می­‌تواند ادعا کند با پرچم‌ها و بنرهایی که مقابل مغازه­‌اش نصب می­‌کند، تعداد بیش­تری مشتری می­گیرد؟

و همین سکوت غم­‌انگیز در پاسخ به این سوال­‌هاست که باعث شده امروز شهرمان با حجم عظیم دافعه‌­های گردشگری یا همان زوائد بصری مواجه شود.

انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸ میلادی بین ۵۷کشور اسلامی، فرصتی مغتنم است که فکری به حال این وضعیت بکنیم تا شهر برای میزبانی از مهمانان داخلی و خارجی آماده­‌تر باشد.

زیبایی‌هایی که می‌خواهند با اجبار به وسیله برخی تزئینات سطحی ایجاد شوند، به هیچ وجه خوب نیستند و مکتب و معماری اصلی ما را از بین می‌برند.رضا خلیلی، مدیرعامل سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز به موضوع زوائد بصری از جنبه گردشگری می­‌گرد: «بسیاری از عناصری که امروزه به عنوان مبلمان‌های شهری از آن‌ها یاد می‌شود اضافی هستند و شهر نیازمند یک پالایش جدی است».

او در گفتگو با آی نیوز بیش­­تر توضیح می­‌دهد: «کانال‌های کولری که در بیرون ساختمان‌ها به چشم می‌خورد، کابل‌های برق، لوله‌های آب پیش از همه‌چیز چشمان یک توریست را به خود جلب می‌کند و این واقعا امتیازی منفی برای شهر با سابقه‌ای چون تبریز است.»

به عقیده او، زیبایی‌هایی که می‌خواهند با اجبار به وسیله برخی تزئینات سطحی ایجاد شوند، به هیچ وجه خوب نیستند و مکتب و معماری اصلی ما را از بین می‌برند و قابل توجه است که در این امر تمامی دستگاه‌ها مسئول هستند.

مدیرعامل سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز می­‌گوید: «در بحث پیرایش نه‌تنها شهرداری، بلکه تمام ادارات و دستگاه­ها می‌بایست ورود پیدا کرده و به نوبت خود شهر را از زواید بصری خالی کنند. در بیش‌تر شهرهای بزرگ دنیا تونلی وجود دارد به نام تونل تاسیاست که تمام کابل‌ها و لوله‌های شهر به شکلی مخفی از داخل آن عبور می‌کند و جای چنین چیزی در شهرهای ما واقعا خالی است.»

سادگی، آن زیبایی مطلق

او تاکید می­‌کند که باید عناصر و مبلمان‌هایی که در نقاط مختلف تبریز به کار می‌روند، بیانگر هویت این شهر باشند و همینطور این مسئله باید در سایر شهرهای دارای هویت تاریخی  مد نظر قرار بگیرد.

او معتقد است «سادگی یک زیبایی مطلق است که هرگز از مد نمی‌افتد و همیشه محبوبیت خود را در بین مردم دارد.»

البته به مناسبت رویداد بین‌­المللی «تبریز۲۰۱۸»، شهرداری کلانشهر تبریز برای حذف زوائد بصری و نازیبایی­‌ها از چهره شهر تدابیری اندیشید وگام­‌هایی برداشت.

وظیفه مدیریت شهری در این حوزه، حذف زوائد بصری است، وظیفه­‌ای سنگین که با اجرای طرح «گوزل تبریزیم» آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

مهندس ایرج شهین­‌باهر، شهردار کلانشهر تبریز درباره این طرح می­‌گوید: «با اجرای طرح جامع گوزل تبریزیم، در اواخر سال گذشته بیش از ۱۲هزار مورد از زوائد بصری در سطح شهر حذف شد که از جمله آن­‌ها می­‌توان به میله‌پرچم، پایه‌چراغ، صندوق‌ها، میله‌ها و موانع قدیمی اشاره کرد.»

شهردار کلانشهر تبریز در گفتگو با آی نیوز توضیح می­‌دهد: «برای اینکه شهرمان عاری از هرگونه زوائد بصری باشد، در کنار اهتمام شهرداری تبریز، توجه شهروندان عزیز به این موضوع بسیار مهم است.»

«برای اینکه شهرمان عاری از هرگونه زوائد بصری باشد، در کنار اهتمام شهرداری تبریز، توجه شهروندان عزیز به این موضوع بسیار مهم است.»به عقیده مهندس شهین­‌باهر، اگر هر شهروند در جایگاه خود بتواند از موضوع به وجود آمدن زوائد بصری جلوگیری کند، هیچ­وقت لازم نیست مدیریت شهری با صرف هزینه­‌های گزاف­ و زمان فراوان در پی حذف‌شان باشد.

شعار «هر شهروند، یک میزبان» که برای رویداد «تبریز۲۰۱۸» انتخاب شده است، دقیقا بیانگر اهمیت توجه شهروندان به زیبایی شهر است.

کمی ذوق…

کار سختی نیست؛ کمی ذوق می‌خواهد و کمی علاقه به داشتن شهری مرتب، منظم و زیبا. مغازه‌دارها باید فکری به‌حال سایه‌بان‌های غیراستانداردشان بکنند، هیچ شهروندی اجازه ندهد در محله‌اش آلودگی بصری از دیوارهای تخریب‌شده باقی بماند، کانال‌های کولر را در یک جعبه طراحی‌شده قرار دهند.

دیگر زمان ابلاغ و دستور گذشته است؛ اینکه هرشهروند متناسب با فضای تاریخی یا مدرن محله خود کرکره مغازه یا درب خانه‌اش را رنگ‌آمیزی کند، وظیفه‌ای است که باید از درون بجوشد. اینکه هر شهروند بجای کاشتن آهن –جهت جلوگیری از پارک خودروها- یک نهال مقابل خانه‌اش بکارد، یک کار عمیق فرهنگی است.

اینجا پایتخت گردشگری جهان اسلام است

برای رهاساختن شهر از دست آلودگی‌های بصری باید ادارات هم پای کار بیاییند. البته پای کار آمدن و قدم برداشتن در این راه هیچ هزینه اضافی نمی‌خواهد، بلکه حتی از هدر رفتن هزینه‌ها هم جلوگیری می‌کند. نصب بنر با داربست‌های زشت و در مناسبت‌های مختلف و آویزان کردن لامپ، نه شهر را زیباتر می‌کند، نه مردم را شادتر.

از این پس هروقت خواستید قدمی برای شهرتان بردارید، یک آلودگی بصری از سطح شهر حذف کنید، نه اینکه خودتان هم با چندقطعه آهن زشت و نازیبا، تیشه بر ریشه این کهن‌شهر پرافتخار بزنید؛ فراموش نکنید اینجا «پایتخت گردشگری جهان اسلام» است.

عکس‌ها از: بهنام عبداللهی