تاوان تنفس جنگل‌های شمال را ارسباران می‌دهد/تبر فقر بر تن درختان قره داغ

خبرگزاری مهر، بهنام عبداللهی: چیزی که هست، چندتا عکس هست که در فضای مجازی دست به دست می‌شود. عکس‌ها نشان می‌دهند درختانی سوار بر ماشین‌های باربر منطقه ارسباران را به مقصدی که هنوز دقیقا مشخص نیست، ترک می‌کنند.

امسال این چندمین بار است که کاربران فضای مجازی در آذربایجان شرقی از آنچه آن‌ها قتل عام درختان می‌نامند، ناراحت می‌شوند و به عکس‌ها و اخبار منتشرشده واکنش نشان می‌دهند.

مدت‌هاست که مطالب گسترده‌ای در خصوص قلع و قمع درختان مناطق مختلف تبریز توسط شهرداری منتشر می‌شود و مسئولان و مردم نسبت به آن واکنش‌های مختلف و متعددی نشان می‌دهند، اما حالا با کشیده شدن مسئله به حوالی کلیبر و جنگل‌های ارسباران، دیگر موضوع، یک دغدغه شهری نیست، حتی یک دغدغه استانی هم نیست.

شمالی کوچک در آذربایجان

شهری دورافتاده و خواب‌ آلود در میان کوه‌های سر به فلک کشیده‌ای که قله‌هایشان در زیر مه غلیظ از دیده پنهان شده‌اند. مکانی است عالی؛ به طراوت و سر سبزی انگلیس و ورای ذهنیت ما از طبیعت کویری و خشک ایران. این توصیف یک گردشگر کانادایی از کلیبر است. همان‌جایی که به بهشت گمشده آذربایجان و حتی ایران مشهور است.

اَرَسباران یا قره داغ، ناحیه کوهستانی وسیعی است در شمال استان آذربایجان شرقی، که از شمال کوه قوشا داغ در جنوب اهر تا رود ارس گسترده‌است. در سال ۱۹۷۶، یونسکو ۷۲٬۴۶۰ هکتار از اراضی منطقه، در محدودهٔ ‘۴۰ °۳۸ تا ‘۸ °۳۹ شمالی و’۳۹ °۴۶ تا ‘۲ °۴۷ شرقی، را به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت کرد.

متخصصان حوزه گردشگری و محیط زیست، کلیبر و جنگل‌های ارسباران را یک شمال کوچک در آذربایجان شرقی معرفی کرده‌اند، اما کسی به حرف‌هایشان اهمیت چندانی نداده است، اگر داده بود، حالا به‌جای عکس‌های درختان قطع‌شده، عکس‌های سلفی گردشگران در مناطق بکر ارسباران به دست‌ می‌رسید.

حتی یک اصله از درختان جنگل‌های ارسباران قطع نشده است

داور نامدار، مدیرکل منابع طبیعی آذربایجان شرقی تایید می‌کند که درختانی در آن ناحیه قلع و قمع شده‌اند: اما درختان متعلق به جنگل‌های ارسباران و مناطق حفاظت‌شده نبودند.

او برای خبرنگار مهر توضیح می‌دهد که یکی از سیاست‌های سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور همین است: هرسال ۱میلیون اصله صنوبر بین باغداران توزیع می‌کنیم تا بعد از یک مدت معین، توسط بهره‌برداران مورد استفاده قرار بگیرند.

سال گذشته طرح استراحت ۱۰ساله جنگل‌های شمال کشور توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری به دولت ارائه و به تصویب هیئت دولت رسیده است.نامدار مدعی است که حتی یک اصله درخت از درختان جنگل‌های ارسباران قطع نشده. او می‌گوید: درخت‌هایی که قطع‌شده‌اند متعلق به باغات بوده‌اند و باغداران خودشان درختان را در اختیار بهره‌برداران و صاحبان صنایع قرار داده‌اند.

مدیرکل منابع طبیعی آذربایجان شرقی می‌گوید که سال گذشته مجلس، قانونی درخصوص استراحت ۱۰ساله درختان استان‌های شمال کشور تصویب کرد. او باور دارد همین باعث شده اکنون تقاضا برای بریدن درختان در سراسر کشور افزایش یابد.

سال گذشته طرح استراحت ۱۰ساله جنگل‌های شمال کشور توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری به دولت ارائه و به تصویب هیئت دولت رسیده است، نه مجلس.

خداکرم جلالی، رئیس این سازمان در  ۳۰تیر سال ۹۶ اعلام کرده بود: طرح توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها همان طرح تنفس است که به صورت کامل تا پایان امسال اجرایی می‌شود و به تدریج با همکاری مجریان طرح‌های جنگل‌داری بخشی از بهره برداری متوقف خواهد شد.

او همچنین گفته بود که طرح‌های مربوط به برداشت چوب متوقف نمی‌شود و در برنامه ششم توسعه زراعت چوب هکتار گسترش می‌یابد.

حالا مدیرکل منابع طبیعی آذربایجان شرقی این طرح را به فال نیک می‌گیرد: بالاخره اشتغالی برای بخش خصوصی ایجاد می‌شود و از طرفی دیگر باغداران سود اقتصادی کسب می‌کنند.

آنچه اداره‌کل منابع طبیعی اعلام می‌کند، این است که قطع درختان باغات حوالی ارسباران با مجوز سازمان جهاد کشاورزی صورت گرفته و کاملا قانونی است.

قانونی اما تاسف‌برانگیز

اما نماینده مردم کلیبر، خداآفرین و هوراند در مجلس اینگونه فکر نمی‌کند. قلی‌الله قلی‌زاده از این موضوع با ابراز تاسف یاد می‌کند و می‌گوید: بیش‌تر از یک سال است که کارخانجات چوب‌بری شمال به درختان باغات کلیبر روی آورده‌اند.

او در گفتگو با خبرنگار مهر قلع و قمع درختان منطقه را خطری جدی برای محیط زیست و فضای سبز می‌داند: باغداران حتی اجازه بریدن درخت‌هایی مثل درخت‌های گردو را هم که بار می‌آورند می‌دهند و اگر این روال ادامه داشته باشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور کلیبر به کویری بی‌آب و علف تبدیل می‌شود.

مشکلات اقتصادی و فقر تا ریشه درختان نفوذ کرده است

نماینده مردم کلیبر در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: احساس می‌کنم مردم و باغداران بخاطر مشکلات اقتصادی و رفع نیاز به این وادی ورود کرده‌اند و حتی اجازه بریدن درختان ۲۰۰ساله را هم می‌دهند.

او اذعان می‌کند که قانونا این کار مشکلی ندارد اما یک روال بد است که اکنون به جان منطقه ارسباران افتاده و هرروز بر شدت آن افزوده می‌شود.

احساس می‌کنم مردم و باغداران بخاطر مشکلات اقتصادی و رفع نیاز به این وادی ورود کرده‌اند و حتی اجازه بریدن درختان ۲۰۰ساله را هم می‌دهند.طبق گفته قلی‌زاده، باید درختانی که مخصوص این امر یعنی استفاده در کارخانجات چوب‌سازی و کاغذسازی هستند در باغات پرورش داده و سپس قطع شوند آن هم به شرط جایگزین کردن‌شان تا آسیبی به فضای سبز منطقه تحمیل نشود.

این موضوع چند مدت است که فکرم را مشغول کرده است. درخت‌های ما را می‌برند و به عنوان خوراک به کارخانه‌های شمال می‌فرستند. این را قلی‌زاده می‌گوید و اضافه می‌کند: نمی‌دانم باید چه کنیم.

فروش درختان به کارخانه ها به‌خاطر مشکلات اقتصادی، فرضیه‌ای است که نماینده کلیبر مطرح می‌کند. اما مدیر کمیته امداد این شهرستان هم تایید می‌کند که کلیبر و ارسباران منطقه محرومی است.

اکبرعلی پورفرد در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در کلیبر ۲ هزار و ۲۰۰ خانوار تحت پوشش کمیته امداد هستند که شامل ۶ هزار نفر می‌شود؛ یعنی ۱۲ درصد از جمعیت این شهرستان تحت پوشش کمیته امداد هستند و این امر ناشی از محروم بودن منطقه است.

هرروز از درختان منطقه کم می‌شود، به هردلیلی و به هرشکلی و این باعث حساسیت فراوان مردم آذربایجان شده است.

کلیبر را بهشت گم‌شده آذربایجان معرفی می‌کنند، بهشتی لبریز از ظرفیت‌های طبیعی و گردشگری و تاریخی. بهشتی که با اتخاذ برخی سیاست‌ها، می‌توان چشمه‌های درآمد را از کنار درختان سبزش جاری شوند، البته اگر تا آن زمان درختی بماند.