رنگ سبز توسعه

صنعتی شدن و گسترش ساخت ‌و ساز باعث شده بسیاری از فضاهای سبز شهر از دست بروند؛ اما در نقطه مقابل شهرداری تبریز تلاش کرده با گسترش فضاهای سبز از جمله پارک‌ها، اجازه ندهد آیندگان در این باره کمبودی احساس کنند.

آی نیوز تبریز/ بهنام عبداللهی: تبریز روزی باغ‌شهر بود، حالا نیست؛ مثل بسیاری از کلانشهرهای کشورهای در حال توسعه جهان که از گذشته سبزشان فقط «افتخار» برایشان باقی مانده است.

جهان در نیم قرن اخیر با سرعت فراوانی متحول شده است؛ اما نمی‌توان گفت این تحول در همه جا با توسعه همراه بود، چون نبود. چون امروز آسفالت جای چمن‌ها را گرفته و ساختمان‌ها به جای درخت‌ها قد علم می‌کنند.

شاید ۱۰۰سال پیش یک نفر از پشت بام خانه‌اش می‌توانست شهر را به رنگ سبز پررنگ ببیند، اما امروز حتی از پنجره هواپیما هم پیدا کردن چنان رنگی و چنان صحنه‌هایی دشوار است.

آنچه بر سر دنیا آمده معلوم است: صنعتی شدن و زیرپا ماندن محیط زیست و فضای سبز. اما سعی می‌شود آنچه وظیفه نهادهای مختلف و مدیران شهرهاست، زیر پا نماند، مهم هم این است.

اسناد و شواهد نشان می‌دهند که پیش از انقلاب اسلامی تبریز دو چشم سبز داشت؛ پارک ائل گلی و باغ گلستان. ولی با این‌حال در معابر و سطح شهر فضای سبز بیش‌تری به چشم می‌خورد؛ اما در سال‌های اخیر با گسترش ساخت و ساز بناهای متعدد این فضاها کَم کَمَک کمرنگ‌تر شده‌اند.

می‌توان گفت آفتی به نام «بتنی شدن» به جان کالبد شهر افتاده است، اما پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی اقداماتی برای دفع و رفع این آفت تدابیری اندیشیده شد. مثلاً در شهرداری تبریز، بخشی به‌نام سازمان پارک‌ها و فضای سبز تشکیل شد. پیش از انقلاب اسلامی هم واحدی به نام باغات در شهرداری مرکز مستقر بود، اما عملکرد چشمگیری نداشت.

در این ۴۰ سال در تبریز بیش از ۸۶ «پارک همسایگی» احداث شده است. پارک همسایگی، وسعتی کمتر از ۵هزار متر مربع دارد و شعاع نفوذ آن، از ۱۰۰ متر تجاوز نمی‌کند.

اسـتفاده‌کنندگان پارک همسایگی، اغلب گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان هستند؛ از این رو، گاهی پارک کودک نیز نامیده می‌شود. دسترسی به ایـن پارک باید با پای پیاده امکان‌پذیر باشد؛ به‌طوری‌که یک کودک ۹ ساله بتواند مسیر دورترین نقطه واقع در درحوزه نفـوذ تا پارک را به تنهایی طی کند. همچنین، لازم است که کودک، در پیمودن مسیر، از خیابان تندرو عبور نکند.

یکی از سیاست‌های کلی که شهرداری تبریز در سال‌های اخیر برای گسترش متوازن فضاهای سبز در سطح شهر اتخاذ کرده است، ایجاد پارک‌های محله‌ای است.

مساحت پارک محله‌ای، از ۵ هزار مترمربع تا ۵۰ هزار مترمربع متغیر است و شعاع حوزه نفوذ آن نیز، ۱۰۰۰ متر برآورد می‌شود. نحوه دسترسی به این پارک نیز، باید با پای پیاده امکان‌پذیر باشد، به‌طوری‌که یک کودک ۹ ساله بتواند دورترین نقطه در محله تا پارک را طی کند. او در این مسیر، می‌تواند از خیابان تندرو بگذرد، ولی نباید از مسیرهای خیلی تندرو عبور کند

پارک‌های «قازان» و «باغ توت گلگشت» در منطقه ۲، پارک «سجادیه» در منطقه ۳، پارک «سردار ملی» در منطقه ۴ و پارک نیاوران در منطقه ۵ از جمله تازه‌ترین پارک‌های محله‌ای احداث شده توسط شهرداری تبریز به شمار می آیند.

همچنین شهرداری تبریز ۸ پارک ناحیه‌ای در سطح شهر ایجاد کرده است؛ مساحت پارک ناحیه‌ای، ۲ تا ۴ برابر پارک محله‌ای (از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار مترمربع) است. شعاع حوزه نفوذ آن نیز، ۲ هزار متر برآورد می‌شود و مراجعه‌کنندگان می‌توانند از دورترین مرکز ناحیه، با پای پیاده و طی چند دقیقه بـه پارک برسند. آنان در مسیر طی‌ شده، ممکن است از دسترسی‌های مختلف عبور کنند.

حالا تبریز علاوه بر این‌ها ۸ پارک منطقه‌ای، ۶ پارک جنگلی و ۳ پارک فراشهری دارد. پارک‌های منطقه‌ای دارای مساحت بیشتر از ۲۰ هکتار هستند و حوزه نفوذ آن‌ها می‌تواند بخشی از شهر یا تمام آن باشد. این پارک‌ها به منظور تفرّج و گریز مردم از آلودگی هوا و شلوغی شهر مورد اسـتفاده قرار می‌گیرند. دسترسی به این پارک‌ها با استفاده از وسایل نقلیه امکان‌پذیر است. بخش‌هایی از این پارک‌ها همچنـین تقسیم‌بندی فضاهای سبز در صورت نیاز مردم به جابه‌جایی، می‌توانند به جاده دسترسی داشته باشند. به‌طور کلی، به ازای هر ۵۰ هزار نفر جمعیت، یکی از این پارک‌ها مورد نیاز است.

در حال حاضر سرانه فضای سبز در تبریز به ازای هر نفر بین ۱۵ الی ۲۰ متر مربع است. هرچند این میزان در مقایسه با سایر کلانشهرهای ایران کمتر است، اما نباید فراموش کرد که میزان ساخت و ساز و توسعه صنعتی نیز در تمام شهرها برابر نیست.

توسعه فضای سبز، یعنی آماده سازی بستر زندگی برای آیندگان؛ هرچند در این حوزه نقش مدیریت شهری پررنگ است، اما نمی‌توان نقش شهروندان را نادیده گرفت. هر شهروند می تواند با کاشتن یک نهال درخت مقابل خانه یا مغازه‌اش، زندگی و هوای پاک را برای فرزندانش نگه دارد. کاری که به اندازه ارزشمندی‌اش، سخت نیست.

رنگ سبز توسعه رنگ سبز توسعه رنگ سبز توسعه