آداب و سنن نوروزی آذرشهر

آماده شدن برای استقبال از فصل بهار و عید نوروز در آذرشهر یکی از آیین های سنتی و باستانی است که از اوایل اسفند ماه همراه با خانه تکانی توسط بانوان آغاز می شود.

به قول شاعر شیرین سخن استاد شهریار (بایرام گلر اتاقلاری بزللر – طاخچالا را دوزمه لری دوزللر) (عید که از راه می رسد اتاق ها را زینت داده و وسایل دکوری برای عید را در طاقچه ها می چینند).

یکی از آداب عید نوروز مانند سایر شهرهای استان آذربایجان شرقی در آذرشهر رویاندن سبزه است که ۱۰ روز تا یک هفته قبل از عید گندم، جو یا عدس را خیسانده و بعد از جوانه زدن در ظرف های مخصوص می ریزند تا قالب ظرف را بگیرد.

آویختن دستمال یا شال از پشت بام ها ‘شال باجادان ساللاماق’ یکی دیگر از آداب و سنن مرسوم در این شهرستان است که در آخرین شب چهارشنبه سال جوانان بعد از صرف شام به پشت بام خانه همسایه ها و فامیل ها رفته و دستمال یا شال خود را آویزان می کنند تا از صاحب خانه عیدی بگیرند.

صاحبخانه نیز به فراخور وسعش دستمال را با کشمش، بادام، گردو، شیرینی، پول و یا هدایا پر می کند و صاحب دستمال هم هدیه خود را بر می دارد.

استاد شهریار هم در این خصوص می گوید: بایرامیدی گجه گوشی اوخوردی (عید بود و مرغ شب آواز می خواند) ، آداخلی قیز بی جورابین توخوردی، (دختر نامزد هم برای داماد جوراب می بافت)، هرکس شالین بیر باجادان سوخوردی، (هرکس شالش را از روزنه ای – درب و پنجره – می انداخت)، آی نه گوزل قایدادی شال ساللاماق، (که چه آیین و سنت خوبی است این شال انداختن) بی شالینا بایراملیغین باغلاماق ( به شال و دستمال تازه داماد عیدی او را بستن).

در شهرستان آذرشهر بیشتر بانوان خانه دار قبل از فرا رسیدن عید نوروز شیرینی های مخصوص خانگی را چند روز مانده به عید نوروز پخته و شیرینی تنقلات مخصوص عید را آماده هم می کنند.

بیشتر خانواده ها به خصوص خانواده هایی که به آداب سنن عید نوروز علاقه زیادی دارند شیرینی های عید را خودشان در خانه تهیه می کنند، از جمله این شیرینی ها شیرینی شکری، زنجبیلی، نخودی، نان پنجره ای و کیک است و معروفترین شیرینی سنتی شهرستان آذرشهر باقلواست.

در عصر سه شنبه آخر سال پدر و مادرها برای فرزندان خود و یا به فامیل های نزدیکشان هدیه ای به نام ‘چرشنبلیک’ می فرستند و در مورد کسانی که تازه تشکیل خانواده داده اند و به اصطلاح نوعروس و تازه داماد هستند، مادر عروس در روز چهارشنبه سوری برای آنها غذای آماده و مفصل همراه با کادو تدارک می بیند.

صبح روز چهارشنبه آخر سال بعضی از خانواده ها بویژه دختر خانم ها به کنار چشمه ای رفته و از روی آب می پرند و اشعاری به این مضمون می خوانند آی آب همه درد و بلاها و مصیبت ها و گرفتاری های خود را به تو دادم آنها را با خود ببر و از نورانیت و شفافیت خود ما را بی بهره مگذار و بعد ناخن های خود را کوتاه کرده و بر آب می ریزند و از آب چشمه به خانه می آورند تا سال آینده شان خوش یمن و پر برکت باشد.

تقریبا یک یا دو ساعت قبل از تحویل سال نو همه خانواده ها دور سفره هفت سین نشسته و منتظر تحویل سال نو می شوند و در این هنگام قرآن و یا ادعیه دیگر را قرائت می کنند.

در لحظه تحویل سال مردان به ویژه ریش سفیدها در مساجد جمع شده و آیین ویژه تحویل سال را برگزار می کنند و آیات قرآن را روی آب می خوانند و بعد از تحویل سال آن آب را برای خیر و برکت به منزل آورده و از آن می نوشند.

بعد از تحویل سال جدید، دید و بازدید ها آغاز می شود که معمولا اول کوچکترها به دیدن بزرگترها می روند و فرا رسیدن عید را به همدیگر تبریک و شاد باش می گویند.

شهرستان آذرشهر با ۱۲۰ هزار نفر جمعیت در ۵۵ کیلومتری تبریز مرکز استان آذربایجانش رقی واقع شده و یکی از مناطق قدیمی و باستانی این استان است که نام آن در بسیاری از کتاب های تاریخ سرزمین ها به ‘دهخوارقان’ مشهور است.