آذربایجان شرقی، تجلی گاه گردشگری در تمام عرصه ها

خون گرمی مردم این خطه که در اشعار استاد شهریار به خوبی در بیت ‘ شهر تبریز است و جان قربان جانان می کند / سرمه چشم از غبار کفش مهمان می کند ‘ به تصویر کشیده شده است، همواره موجب شده سفر به این استان و شهر خاطره ای خوش در ذهن مسافران به یادگار گذارد.
آذربایجان شرقی به ویژه مرکز آن تبریز به دلیل تبدیل شدن این خطه به خاستگاه مشروطیت، آثار و بناهای زیبایی از آن دوران به یادگار دارد که موجب شده این کلانشهر با وجود پیشرفت های گسترده شهری، بافت قدیمی خود را حفظ و جاذبه ای به یاد ماندنی در اذهان گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کند.
شهرت آذربایجان شرقی درجاذبه های یاد شده محدود نمی شود و نقش آن در گردشگری دینی با وجود امام زاده های بسیاری همچون امام زاده سید حمزه در محله سرخاب در کنار مقبره الشعرا، امام زاده سیدمحمد کجایی در تبریز و امام زاده اسماعیل در میانه قابل توجه بوده و فرصت بسیار خوبی برای گردشگران این حوزه فراهم می کند.
مسجد کبود یا همان ‘ گوی مچید ‘ یکی از بناهای تاریخی و مذهبی تبریز است که از آثار ارزشمند دوره قراقویونلو بوده و به دستور جهانشاه که تبریز را پایتخت خود قرار داده بود، بنا شده است.
تنوع و ظرافت کاشی کاری های این مسجد در کنار انواع خطوط به کار رفته و رنگ لاجوردی کاشی کاری های معرق آن باعث شده که مسجد کبود به ‘ فیروزه جهان اسلام ‘ شهرت یابد.
مسجد جامع تبریز نیز که در کتاب های تاریخی از آن به عنوان مسجد جامع کبیر نام برده شده است، در تمام ادوار تاریخی این شهر مسجد جامع بوده و به دلیل اهمیت، بازار بر گرداگرد آن شکل گرفته است.
در عرصه گردشگری مذهبی همچنین می توان به کلیسای ‘ سنت استپانوس ‘ نیز اشاره ای داشت که به عنوان یکی از کلیساهای مهم ارامنه ایران و از اماکن تاریخی – مذهبی شهرستان جلفا به شمار می رود و از جاذبه های گردشگری و چشم اندازهای زیبای طبیعی منحصربه فردی برخوردار است.
کلیسای هوانس مقدس نیز به عنوان تنها کلیسای شهر مراغه از دیگر کلیساهای ارامنه کاتولیک استان است و نام آن از اسم یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) به نام یوحنا گرفته شده و بازدید از آن می تواند پیشنهاد خوبی برای گردشگران این استان به شمار آید.
توانمندی این استان در بخش گردشگری با وجود روستاهای بی نظیری همچون کندوان در ۵۰ کیلومتری جنوب غربی تبریز، روستای تاریخی پله کانی زنوزق در حدود نیم کیلومتری شمال شهر زنوز، روستای کردشت با حمام تاریخی به همین نام در بخش مرکزی شهرستان جلفا و روستای اوشتبین در همین منطقه، شهره عام و خاص است و کمتری کسی در سفر به آذربایجان شرقی می تواند به سادگی از جاذبه های این منطقه چشم پوشی کند.
بازار تبریز به عنوان بزرگترین بازار سرپوشیده تاریخی جهان در سال های اخیر به عنوان یک اثر تاریخی مهم در سازمان یونسکو ثبت جهانی شد و عبور از تیمچه ها، سراهای ان و بازدید از مساجد تاریخی درون آن چشم هر بیننده ای را مجذوب و خاطره ای خوش از سفر به تبریز در ذهن ها باقی می گذارد.
ارگ تبریز یا همان ارگ علی شاه در کنار مصلای تبریز به عنوان یکی از بلندترین سازه های خشتی و تاریخی کشور ثبت شده و نشان از جایگاه ویژه این منطقه در بستر تاریخ کشور دارد.
مجموعه تاریخی و تفریحی ائل گلی تبریز نیز با هوای مطبوع و فضای سبز و دل انگیز که در وسط آن استخری مربع شکل به مساحت ۵۴ هزار و ۶۷۵ متر مربع وجود داد، یکی از نقاط دیدنی تبریز به شمار می رود و بازدید از آن به هر گردشگری داخلی و خارجی پیشنهاد می شود.
وجود پل های خدا آفرین در شهرستان کلیبر و پل دختر در میانه، خانه مشروطه در نزدیکی بازار تبریز و میدان و کاخ شهرداری تبریز که به میدان ساعت مشهور است، از دیگر جاذبه های دیدنی این استان است و هر سال شاهد حضور پرشور گردشگران در این مناطق هستیم.
وجود قلعه های باستانی همچون قلعه ضحاک که به داش قلعه معروف است، با بیش از سه هزار سال قدمت در بلندای کوه منفرد در ۲۸ کیلومتری شرق عجب شیر نیز از دیدنی های این استان به شمار می رود و گفته می شود این قلعه بازمانده ای از دوران اشکانیان است.
از دیگر قلعه های مشهور این استان می توان به قلعه بابک متعلق به بابک خرم دین و قلعه آوارسین که هر دو از قلعه های باستانی شهرستان کلیبر به شمار می رود، اشاره کرد که جزو ظرفیت های گردشگری آذربایجان شرقی به شمار رفته و انسان را مبهوت توانمندی مردان این دیار می کند.
گنبد تاریخی غفاریه در شمال غربی مراغه مربوط به قرن هشتم و گنبد مدور این شهر از بناهای تاریخی ساخته شده در دوره سلجوقیان است که در ۱۰ متری شمال گنبد کبود مراغه قرار گرفته و در زمان حکومت ایلخانیان احداث شده است.
از دیگر بناهای دیدنی مراغه می توان به معبد مهر مراغه اشاره کرد که در ردیف نخستین سکونتگاه ها و معابد بشر پیش از تاریخ شناخته می شود و در زیر یک گورستان تاریخی قرار دارد.
به آثار و ابنیه تاریخی یاد شده باید بهشت فسیلی مراغه را نیز اضافه کرد که یکی از غنی ترین مناطق سنگواره ای جهان به شمار می رود و در آخرین مطالعات صورت گرفته از آن، فسیل های اجداد ماموت، آهو و زرافه در آن کشف شده است.
جنگل های سرسبز ارسباران نیز که به عنوان ظرفیتی عظیم در زمینه بوم گردشگری شناخته می شود و از نظر زیبایی و گستردگی و تنوع زیستی کم از جنگل های سرسبز شمال نداشته و به دلیل مولفه هایی همچون هوای معتدل و مطبوع و تنوع گیاهی از آنها پیشی می گیرد و می تواند مقصد گردشگری خوبی برای هموطنان باشد.
وجود آبشارهای زیبا و دل انگیزی همچون آبشار سرکند دیزج در شهرستان شبستر، آبشار عیش آباد در روستایی به همین نام از توابع شهرستان مرند، آبشار گل آخور بخش خاروانا از توابع ورزقان، بندر رحمانلو – قبادلو در بخش مرکزی شهرستان عجب شیر و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و یکی از مشهورترین آنها، آبشار آسیاب خرابه شهرستان جلفا که در چند کیلومتری مرز ایران و جمهوری آذربایجان واقع شده است نیز از جاذبه هایی است که نمی توان بدون دیدن آنها سفر به آذربایجان را خاتمه داد.
در تبریز که به عنوان نخستین پایتخت تشیع شهرت یافته است، مقبره الشعرا در محله سرخاب که آرامگاه بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه را در خود جای داده است، یکی از بسترهای جذب گردشگر تلقی و بازدید از آن به گردشگران این شهر توصیه می شود.
موزه های آذربایجان شرقی نیز هر یک به دلیل تنوع و گوناگونی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است که در این بین موزه آذربایجان در جوار مسجد کبود تبریز که دومین موزه تاریخی ایران پس از موزه تهران به شمار می رود، آثار ارزشمندی همچون کتیبه تاریخی خشایارشاه و آثار متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی را در خود جای داده است.
موزه های تخصصی این استان همچون موزه سنجش که در آن انواع ابزار توزین مانند ترازوهای زرگری، قپان های بزرگ میادین بار، سنگ وزنه ها، پیمانه های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی، قطب نماها و ساعت ها در آن به نمایش گذاشته شده است، از جاذبه های دیدنی آذربایجان شرقی به شمار می رود.
به این موارد باید موزه قاجار در محله قدیمی ششگلان تبریز، موزه سنگ نگاره های مراغه در محل مقبره آقالار، سایت موزه عصر آهن تبریز، موزه صفوی بناب، موزه محرم در محل خانه صحتی در محله راسته کوچه تبریز، موزه مشروطه در کلانشهر تبریز، موزه باستان شناسی خداآفرین، موزه مردم شناسی جنوب سهند، موزه تخصصی ایلخانی مراغه، موزه هدایای خامنه، موزه قرآن و کتابت واقع در محل بنای صاحب الامر تبریز، موزه عشایر آذربایجان در شهرستان سراب و موزه ادب و عرفان اهر را نیز اضافه کرد.
از هرچه بگذریم غذاهای لذیذ آذربایجان شرقی همچون کباب بناب و کوفته تبریزی و شیرینی هایی همچون قرابیه، نوقا، ریس، باسلوق مراغه، دوشاب اسکو و سوجوق مراغه نیز بخشی از جاذبه های این منطقه به شمار می رود و توصیه می شود گردشگران در سفر به این خطه سری نیز به قنادی ها و غذاخوری های این استان بزنند.
آجیل مرغوب تبریز نیز که از دیرباز شهرت جهانی داشته و از بهترین محصولات ایران تولید می شود، می تواند سوغات خوبی برای مسافران باشد.
به طور کلی می توان آذربایجان شرقی را استانی برای تمام فصول و سلیقه های گردشگری ارزیابی کرد که زیبایی ها، روش های زندگی و ریشه های عمیق تاریخی، طبیعی و زمین شناختی آن موجب شده است که به قطب مهمی از گردشگری کشور تبدیل شود.
در این استان بیش از پنج هزار اثر با ارزش تاریخی وجود دارد که دو اثر از آنها شامل مجموعه تاریخی بازار تبریز و مجموعه کلیساهای آذربایجان ثبت جهانی و یکهزار و ۸۰۰ اثر ثبت ملی شده است.
در شرایطی که بسیاری از ظرفیت های گردشگری این استان با وجود غنا و گستردگی بسیار، هنوز برای مردم کشور ناشناخته مانده است، انتظار می رود مردم کشور برای آشنایی با آثار و جاذبه های تاریخی و طبیعی این منطقه و در چارچوب حمایت از صنعت گردشگری به عنوان صنعتی سبز، سال جدید خود را با سفر به این استان آغاز کنند و خاطره ای خوش در اذهان خود و خانواده خود رقم زنند.
استان آذربایجان شرقی با سه میلیون و ۷۲۴هزار و ۶۲۰ نفر جمعیت، یکی از استان های پرجمعیت شمال غربی ایران بوده و کلان شهر تبریز طبق سرشماری سال ۹۰، یک میلیون و ۶۹۵ هزار و ۹۴ نفر جمعیت دارد.

منبع:ایرنا