دیگر تاروپودی از فرش آذربایجان نمانده است

فرش، یکی از ارکان مهم خانه است که امروزه با توجه به تغییرات دکوراسیون‌های سنتی و اسلامی به نوین و اروپایی اما هنوز هم فرش، نقش بی‌بدیل خود را در میان خانوارهای ایرانی حفظ کرده است.

قدمت فرش و فرشبافی در ایران را نمی‌توان به طور قطع گفت ولی فرش‌های ایرانی در دوره صفویه به بالاترین حد خود در زیبایی و بافت رسیده‌اند که این امر هم در سایه حمایت و پشتیبانی شاهانی همچون شاه عباس بود.

فرش ایرانی با طرح، نقش، رنگ‌آمیزی و رج شمار خارق‌العاده و منحصر بفرد، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای بین‌المللی و جهانی داشته که می‌توان به صادرات دو میلیارد دلاری در دهه ۷۰ اشاره کرد ولی امروزه مشکلاتی هم‌چون تحریم، گرانی مواد اولیه، عدم جذابیت طرح و نقش‌ها، کمبود نیروی انسانی، عدم بازاریابی جهانی، افزایش رقبای خارجی و عدم حمایت‌های دولتی از تولیدکنندگان موجب کاهش صادرات فرش به زیر ۵۰ میلیون دلار شده است.

فرش‌های تبریز، کاشان، قالیچه ترکمن، خراسان، مشهد و زنجان از جمله مهم‌ترین سبک‌های فرش در ایران هستند که آذربایجان شرقی مهم‌ترین قطب تولید فرش و تابلو فرش در ایران بوده و شهر سردرود نیز به عنوان پایتخت تابلو فرش ایران و جهان در حوالی تبریز واقع شده است اما امروز، حال و روز خوب و خوشی را فعالان این عرصه سپری نمی‌کنند.

علی سلیمانی، رئیس اداره فرش آذربایجان شرقی در جلسه‌ای که به منظور بررسی وضعیت فرش استان در محل دانشگاه هنر اسلامی تبریز برگزار شد، به ارتباط دانشگاه هنر و دانشکده فرش با صنعت فرشبافی اشاره کرد و افزود: دانشگاه، خانه دوم ما است و دانشجویانی که در این زمینه و رشته فعالیت می‌کنند با عشق و علاقه هستند.

وی، تبریز را پرچمدار و سردمدار صنعت فرش در کشور عنوان کرد و گفت: آذربایجان شرقی، استانی فرش خیز است که ۹ شهرستان از جمله تبریز، سراب، مهربان، هریس و خواجه صاحب سبک در حوزه فرش و فرشبافی هستند.

وی تصریح کرد: اغلب دانشجویان دانشکده فرش در زمینه طراحی فعالیت دارند ولی این در حالی است که در تهیه و تولید فرش، زمینه‌های تولید، رنگرزی، بافت، مواد اولیه و پودگری نیز دخالت دارند.

سلیمانی، دو موضوع اصلی و اساسی در تحصیل علم و فرش شناسی را پایه‌ها و ریشه‌ها قلمداد کرد و ادامه داد: بانوان با ظرافت نظری خود کمک بسزایی در شناخت پایه‌های فرش که می‌توان در بناهای تاریخی مانند مسجد کبود و بازار تبریز مشاهده کرد، داشته باشند و در راستای شناخت ریشه‌ها نیز از اساتید برجسته‌ای همچون استاد قره‌باغی، میرزایی، سالاری و خطیبی می‌توانند بهره‌مند شوند.

وی به الهام گرفتن از پایه و ریشه‌ها برای ورود به بازارهای جهانی فرش تاکید کرد و افزود: دانشجویان با ایده‌های جذاب و با نوآوری و با بهره‌مندی از تجارب اساتید و فعالان عرصه فرش باید به بازارهای جهانی که متاسفانه امروزه حضور ایرانیان کمرنگ شده است، راه یابند.

اسماعیل چمنی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف آذربایجان شرقی نیز در ادامه به وضعیت نابسامان فرش اشاره کرد و افزود: صادرات فرش در سالیان گذشته و در دهه ۷۰ حدود دو میلیارد دلار بوده ولی امروزه به کمتر از ۵۰ میلیون دلار رسیده است.

وی افزود: در سال ۱۳۹۱ نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر از فعالان عرصه فرش در کشور و حدود ۹۵ هزار نفر در استان بیمه شده بودند، این در حالی که است که الان در کشور ۳۰۰ هزار نفر و در آذربایجان شرقی ۳۶ هزار نفر بیمه شده داریم.

وی از ظرفیت ۲۰۰ هزار نفری فعالان عرصه فرش آذربایجان شرقی برای بیمه خبر داد و گفت: ما باید واقعیت‌های این عرصه را برای مردم و دانشجویان بازگو کنیم، در این راستا نیز دولت هیچ کمکی از بخش خصوصی فرش انجام نمی‌دهد و ما از ظرفیت ۲۰۰ هزار نفری در استان فقط از ۳۶ هزار نفر بهره می‌بریم.

وی تصریح کرد: ما با نوآوری و خلاقیت در طراحی، اندازه، رنگ‌بندی و نقش فرش‌ها می‌توانیم بازارهای جهانی و بین‌المللی را جذب کنیم و در راستای همکاری و هم افزایی میان دانشگاه و بخش خصوصی، دانشجویان با ایده‌های جذاب می‌توانند این موانع را حل کنند.

چمنی از اعطای رایگان و محدود بیمه فرشبافی برای دانشجویان فعال توسط اتحادیه تولیدکنندگان فرش خبر داد و گفت: اتحادیه و بخش خصوصی برای همکاری و افزایش مشارکت دانشجویان در بازار و صنعت فرش، بسترهایی را فراهم کرده و برگزاری دوره و برنامه‌های بازدید از کارگاه‌های فرشبافی و اعطای بیمه از جمله این بستر سازی‌ها است.

هادی ابری، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان تابلو فرش سردرود نیز در این نشست، بزرگترین نیاز و راه حل جامعه فرش را دانشگاه عنوان کرد و افزود: در حوزه رنگرزی با همکاری و هم‌افزایی دانشگاه و دانشجویان، تابلو فرش‌های سردرود از نظر کیفیت و ماندگاری رنگ، در بهترین سطح قرار دارند.

وی از عدم حمایت دولت و سازمان‌های ذیربط از صنعت فرش و فعالان این عرصه انتقاد کرد و گفت: هیچ کمک و تسهیلات به این قشر انجام نمی‌پذیرد.

وی به نوآوری و خلاقیت در طراحی و فروش فرش تاکید کرد و ادامه داد: طرح فرش‌هایی که در دهه ۷۰ برای بازارهای جهانی استفاده می‌شد، امروزه دیگر جذابیت و کارایی لازم برای دیگر کشورها ندارد و ما باید با استفاده از ظرفیت و پتانسیل‌های دانشگاه این کمبود و عقب ماندگی‌ها را در نوآوری، خلاقیت و فروش جبران کنیم.

ابری تصریح کرد: ما باید به عنوان اتحادیه افراد علاقمند و فعال در زمینه‌های نوآوری، خلاقیت، فروش، متاورس، طراحی و رنگرزی دانشگاهی را با بخش خصوصی و بازار متصل کرده تا با کار گروهی بر مشکلات و موانع صنعت فرش فایق آییم.

()