مناطق آزاد پیشگام در توسعه انرژی خورشیدی کشور؛

آی نیوز– سه دهه پیش مناطق آزاد کشور با یک مأموریت کلیدی متولد شدند؛ تبدیل شدن به پیشران اقتصاد ملی و پل ارتباطی ایران با جهان. لیکن امروز مناطق آزاد ایران نقشی فراتر از مراکز اقتصادی، سرمایه گذاری و تجاری دارند. آنها به کاتالیزورهای توسعه انرژی پاک تبدیل شده‌اند، جایی که سیاستگذاری هوشمند شورای عالی مناطق آزاد با ظرفیت‌های بی‌نظیر طبیعی درآمیخته است. اکنون در قلب تحولات انرژی ایران و در شرایطی که کشور با چالش‌های کم‌آبی، ناترازی انرژی و نیاز مبرم به برق پایدار روبروست مناطق آزاد به نماد امید تبدیل شده‌اند. جایی که هر پروژه خورشیدی نه فقط یک سرمایه‌گذاری که گامی است برای نجات آینده ایران.

رضا مسرور در این باره می‌گوید: برنامه ما تبدیل مناطق آزاد به قطب انرژی پاک است و باور دارد که این مناطق می‌توانند الگویی برای کل کشور باشند.

بر اساس اعلام دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور ۵۰۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر در این مناطق به بهره‌برداری خواهد رسید و افتتاح نیروگاه های ۷ و ۴۰ مگاواتی و آغاز عملیات اجرایی نیروگاه خورشیدی ۴۲۰ مگاواتی در منطقه آزاد ارس که دومین نیروگاه خورشیدی بزرگ کشور است همگی بخشی از برنامه پنج‌هزار مگاواتی مناطق آزاد است؛ برنامه‌ای که با جذب سرمایه‌گذاری‌های راهبردی وابستگی به سوخت‌های فسیلی و مصرف آب را کاهش می‌دهد و هر سال از انتشار هزاران تن گاز گلخانه‌ای جلوگیری می‌کند!

آمارها نشان می‌دهد هر یک مگاوات نیروگاه خورشیدی سالانه بطور میانگین از مصرف ۴۸۵ هزار مترمکعب مصرف سوخت های فسیلی جلوگیری می‌کند. همچنین تولید هر مگاوات‌ساعت برق خورشیدی، ۷۰۰ لیتر آب را ذخیره کرده و از انتشار ۱.۲ هزار تن گاز گلخانه‌ای می‌کاهد.

مناطق آزاد با مزایای بی‌نظیر خود از حذف بروکراسی های دست و پاگیر و ایجاد بستری امن برای سرمایه‌گذاری گرفته تا معافیت‌های مالیاتی، زیرساخت‌های پیشرفته و تضمین خرید برق، به بهترین مقصد برای سرمایه‌گذاران انرژی پاک تبدیل شده‌اند. پروژه‌هایی که نه‌تنها برق پایدار تولید می‌کنند بلکه رونق اقتصادی و اشتغال هزاران نفر را به ارمغان می‌آورند.
مزیت‌های کلی مناطق آزاد برای احداث نیروگاه خورشیدی

معافیت‌های مالیاتی و گمرکی:
معافیت ۲۰ ساله از مالیات بر درآمد
معافیت از عوارض گمرکی برای واردات تجهیزات
تسهیلات ویژه بانکی و حمایت از سرمایه‌گذاران
زیرساخت‌های توسعه‌یافته:
دسترسی به شبکه برق سراسری و امکان فروش تضمینی برق (طبق قراردادهای خرید تضمینی برق تجدیدپذیر)
وجود زمین‌های آماده با کاربری صنعتی و انرژی و زون های تخصصی
فرآیندهای اداری سریع‌تر و صدور مجوزهای تسهیل‌شده
پتانسیل بالای تابش خورشید:
میانگین ساعت‌های آفتابی بالا (بین ۲۸۰۰ تا ۳۲۰۰ ساعت در سال)
شدت تابش مطلوب (بین ۵ تا ۷ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
دسترسی به بازارهای داخلی و بین‌المللی:
امکان صادرات برق به کشورهای همسایه (به‌ویژه عراق، افغانستان، پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس)
امکان تأمین برق صنایع مستقر در مناطق آزاد
حمایت‌های قانونی و مقرراتی:
امکان مالکیت ۱۰۰% خارجی در پروژه‌های انرژی
تضمین خرید برق توسط سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتبا)

ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر یک از مناطق آزاد کشور
۱. منطقه آزاد کیش

مزیت‌های اقلیمی: بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، شدت تابش بالا (۶.۵ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
زیرساخت‌ها:
شبکه برق مستقل و امکان اتصال به شبکه سراسری
تقاضای بالا برای برق به‌ویژه در فصل گردشگری
ویژگی خاص: امکان ترکیب نیروگاه خورشیدی با صنعت گردشگری (پروژه‌های Solar Farm + اکوتوریسم)

۲. منطقه آزاد قشم

مزیت‌های اقلیمی: تابش خورشیدی بسیار بالا (۷ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
زیرساخت‌ها:
دسترسی به آب‌های آزاد برای امکان توسعه نیروگاه‌های هیبریدی (خورشیدی + آب‌شیرین‌کن)
نیاز بالای صنایع محلی و جزایر اطراف به برق
ویژگی خاص: پتانسیل صادرات برق به کشورهای حاشیه خلیج فارس

۳. منطقه آزاد چابهار

مزیت‌های اقلیمی: بیش از ۳۲۰۰ ساعت آفتابی در سال
زیرساخت‌ها:
نزدیکی به بندر چابهار و امکان صادرات برق به پاکستان و افغانستان
زمین‌های وسیع و کم‌هزینه برای احداث نیروگاه‌های مگاواتی
ویژگی خاص: امکان تأمین برق پروژه‌های بزرگ معدنی و صنعتی در منطقه

۴. منطقه آزاد ارس

مزیت‌های اقلیمی: تابش مناسب (۵.۸ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
زیرساخت‌ها:
دسترسی به شبکه برق ایران و امکان اتصال به جمهوری آذربایجان و ارمنستان
وجود صنایع انرژی‌بر مانند فولاد و آلومینیوم
ویژگی خاص: امکان توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در کنار مزارع کشاورزی (Agrivoltaics)

۵. منطقه آزاد انزلی

مزیت‌های اقلیمی: تابش متوسط (۵ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز) ولی پتانسیل خوب برای سیستم‌های کوچک‌مقیاس
زیرساخت‌ها:
نزدیکی به بازار مصرف شمال کشور
امکان نصب پنل‌های شناور در تالاب انزلی (Floating Solar)
ویژگی خاص: ترکیب انرژی خورشیدی با اکوسیستم‌های آبی

۶. منطقه آزاد ماکو

مزیت‌های اقلیمی: تابش بالا (۶.۲ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
زیرساخت‌ها:
دسترسی به مرز ترکیه و امکان صادرات برق به اروپا از طریق ترانزیت
زمین‌های گسترده و ارزان‌قیمت
ویژگی خاص: پتانسیل ترکیب نیروگاه خورشیدی با کشاورزی تحت پنل‌ها

۷. منطقه آزاد اروند

مزیت‌های اقلیمی: شدت تابش بالا (۶.۸ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در روز)
زیرساخت‌ها:
دسترسی به شبکه برق عراق (تقاضای بالا در بصره و نجف)
وجود صنایع پتروشیمی و نیاز به برق پایدار
ویژگی خاص: امکان توسعه نیروگاه‌های خورشیدی برای تأمین برق صنایع نفت و گاز

اقدامات انجام شده و برنامه های آینده مناطق آزاد در زمینه انرژی های تجدیدپذیر:

منطقه آزاد ارس: رکورددار سرعت در اجرای پروژه‌ها

در منطقه آزاد ارس دو نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۷ و ۴۰ مگاوات در مدت زمان کوتاه ۳ ماه به بهره‌برداری رسیده‌اند. همچنین عملیات احداث یک نیروگاه ۴۲۰ مگاواتی آغاز شده که تا ۶ ماه آینده وارد مدار خواهد شد. در کنار این پروژه‌ها تفاهم‌نامه احداث یک نیروگاه ۴۰۰ مگاواتی در نمایشگاه اکسپو امضا شده است. این اقدامات نشان‌دهنده برنامه‌ریزی منسجم این منطقه برای تبدیل شدن به قطب انرژی پاک در شمال غرب کشور است.

کیش: به‌سوی جزیره سبز

جزیره کیش با آغاز عملیات اجرایی نیروگاه ۳۰ مگاواتی که ظرف مدت ۲۴ ماه به بهره برداری خواهد رسید ۳۰٪ از برق موردنیاز خود را از خورشید تأمین خواهد کرد همچنین در کنار آن برنامه‌ تولید ۹۰۰ مگاوات انرژی خورشیدی را در پنج سال آینده دارد.

ماکو و اروند: تقویت زیرساخت‌های مرزی

همچنین منطقه آزاد ماکو با آغاز عملیات اجرایی نیروگاه ۲۵۰ مگاواتی و اروند با پروژه ۱۰ مگاواتی در آبادان، گام‌های مؤثری در جهت توسعه انرژی پاک برداشته‌اند.

در نهایت مناطق آزاد ایران به‌عنوان پیشگامان جذب سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و قطب‌های اقتصادی و تجاری، در سال‌های اخیر شاهد اجرای پروژه‌های متعدد نیروگاه‌های خورشیدی بوده‌اند. این مناطق با برخورداری از زیرساخت‌های مناسب، معافیت‌های مالیاتی و گمرکی و شرایط اقلیمی ایده‌آل بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کرده‌اند. مناطق جنوبی (کیش، قشم، چابهار، اروند) به‌دلیل تابش خورشیدی بالا و دسترسی به بازارهای صادراتی گزینه‌های ایده‌آلی برای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس هستند. در مقابل مناطق شمالی (انزلی) و مرزی (ارس، ماکو) امکان ترکیب انرژی خورشیدی با کشاورزی و صادرات برق به کشورهای همسایه را فراهم می‌کنند و می توانند نقشی مهم و تاثیرگذار در کمک به حل بحران ناترازی انرژی و کاهش مصرف آب در کشور و تامین برق ایفا کنند.

نجیبه ظفری- روابط عمومی منطقه آزاد ارس