دستاورد فوتبال ایران از جام جهانی چه بود؟

جام جهانی فوتبال بیستمین دوره‌اش را هم سپری کرد و علاوه بر خاطرات شیرینی که به جا گذاشت، آموختن‌های زیادی هم داشت، این نکات آموزشی – در صورت فهمیدن و عمل کردن به آنها – می‌توانند فوتبال ایران را صاحب قدرتی کنند که چند سال بعد راحت سرش را بالا بگیرد و ادعا کند که حرفه‌ای شده است. درس های جام جهانی بیستم چراغ راه فوتبال ایران است.

* نحوه برگزاری
نخستین نکته‌ای که فوتبال ایران می‌تواند از جام جهانی بیاموزد شکل و نحوه برگزاری مسابقات در برزیل است.
برزیلی‌ها برای میزبانی جام جهانی امکانات فوق‌العاده‌ زیاد و استانداردی را فراهم کرده بودند تا هر چه بهتر بتوانند از پس میزبانی این رقابت بزرگ برآیند. ساخت ورزشگاه‌های مدرن و زیبا، بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی، فرهنگسازی در اجتماعی ، آماده سازی روحی و روانی مردم برزیل برای پذیرایی از مهمانان خارجی ، بهبود خدمات به مسافران و گردشگران ، پذیرایی مناسب و شایسته از تیم‌های صعود کننده به جام جهانی و مانند این‌ها ، گوشه‌ای از اقدامات برزیل برای برگزاری جام جهانی بود.
فدراسیون فوتبال ایران که خود را برای کسب میزبانی جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ کاندیدا کرده باید به خوبی این موارد را بررسی و از نقاط ضعف و قوت میزبانی برزیل برای خود الگویی مناسب تهیه کند. میزبانی یک رقابت بزرگ ، همان قدر که می‌تواند باعث پیشرفت صنعت گردشگری کشور شود و اعتبار و آبروی آن را بالا ببرد، در صورت بروز مشکل یا برگزاری پرعیب و ایراد، می‌تواند آبروی کشور را ببرد و فضا را یاس آلود کند.

* عملکرد رسانه‌ای فوتبالیست‌ها
یکی از نکات بر جسته‌ای که در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل مشاهده شد عملکرد فوتبالیست‌ها و سرمربیان در قبال رسانه‌ها بود. بارها دیده شد که تیمی با شکست سنگین ناباورانه روبرو شد و حتی تیم‌هایی از جام کنار رفتند، اما هرگز یک مربی نگفتند که در نشست خبری حاضر نمی‌شود و یک بازیکن هم نبود که از پاسخگویی به رسانه‌ها فرار کند.
در فوتبال ایران زیاد دیده و شنیده‌ایم که پس از باخت یک تیم، بازیکنان آن تیم به هیچ وجه حاضر به صحبت با رسانه‌ها نشده‌اند و حتی – گاهی به دروغ – عنوان کرده‌اند که از سوی کادر فنی ممنوع المصاحبه شده‌اند! حرفه‌ای بودن ، فقط پول زیاد گرفتن یا قرارداد حرفه‌ای بستن نیست، بلکه رفتار حرفه‌ای و درست لازمه کار حرفه‌ای است.
در همین راستا مسئولان سازمان لیگ و برگزاری مسابقات نیز باید یک بار برای همیشه با نگاه کردن دقیق به روند کار رسانه‌ای الگوی مناسبی بگیرند و حرفه‌ای عمل کنند.
برگزاری نشست‌های خبری، مصاحبه با بازیکنان پیش و پس از مسابقه، نحوه پوشش اخبار یک بازی و قواعد و قوانین مربوط به آن، نحوه تعامل با رسانه‌ها و احترام گذاشتن به آنها و در نهایت رفتار مسئولانه و حرفه‌ای در قبال رسانه ها، از جمله مواردی است که باید رعایت شوند.

* حقوق فوتبال
یک بار دیگر برگزاری جام جهانی نشان داد که فوتبال چه پتانسیل بالایی بین ورزش‌های مختلف دارد که می‌تواند توده‌های عظیم انسان‌ها را به خود مشغول کند. بدون شک اقبالی که به فوتبال می‌شود به هیچ رشته دیگری نمی‌شود و حتی تعداد بینندگان تلویزیونی جام جهانی از بینندگان مسابقات المپیک هم بیشتر است!
بنابراین باید به مساله حق و حقوق فوتبال از این همه عشق و علاقه عمومی به آن توجه ویژه‌ کرد. فوتبال که باعث می‌شود جامعه شور و نشاط بالایی کسب کند و حتی مردم با یک باخت – باخت سرافرازانه -‌ به خیابان بریزند و شادی کنند، قطعا باید از این مساله سود ببرد. دست اندرکاران فوتبال ایران باید از مسئولان رده بالای فوتبال جهان و روند عملکردی آنها درباره پیگیری حقوق فوتبال از درآمدهای ناشی از آن، یاد بگیرند که چطور باید به دنبال استیفای حقوق فوتبال باشند و این حق چه میزان باید باشد.
حق تبلیغات ، حق پخش تلویزیونی، بلیت فروشی و مکانیزم آن ، فروش اقلام تبلیغاتی که لوگوی سازمان لیگ – یا هر سازمان برگزار کننده مسابقات، درج شده است. و … از جمله این حقوق است.

* رفتار حرفه‌ای مربیان و فوتبالیست‌ها
یکی دیگر از نکات برجسته جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل این است که رفتار بازیکنان و مربیان تیم‌های حاضر در این مسابقات را بررسی کنیم. ۳۲ تیم حاضر در این رقابت‌ بین‌المللی به نوعی بهترین تیم‌های حال حاضر جهان هستند و در نتیجه‌ رفتار اعضای این تیم‌ها هم باید بهترین باشد.
نوع رفتار بازیکنان ، اخلاق اجتماعی و فرهنگی‌شان ، گفتار و عملکرد رسانه‌ای آنها و روشی که پیش گرفته‌اند می‌تواند درس بزرگی برای فوتبال ایران باشد.
نحوه روبرو شدن تیم‌ها با یکدیگر درون زمین و نیز رفتار بازیکنان و مربی دو تیم پس از مسابقه حاوی نکات ارزشمندی برای یادگیری است. دیدن صحنه‌ای که در آن بازیکن تیم پیروز، دست بازیکن تیم شکست خورده و حذف شده را می‌گیرد و او را از زمین بلند می‌کند و به او دلداری می‌دهد ، یا دلداری چند بازیکن سرشناس و نامدار – یک بازیکن جوان حریف که باید جام را ترک کند برای فوتبال ایران که بیشتر در آن درگیری‌های لفظی و فیزیکی دیده می‌شود ، حائز اهمیت است.

* داوری ، فوتبال ، اشتباه
“اشتباه داوری جزئی از فوتبال است.” این جمله آنقدر تکرار شده که به ضرب المثل تبدیل شده است. یکی از بحث‌هایی که هیمشه در فوتبال ایران مطرح بوده، مساله اشتباه‌های داوری است. در این که اشتباه‌های داوری در فوتبال ایران بیش از حد است، شکی نیست ، اما حقیقت این است که فوتبال را نمی‌شود بدون اشتباه داوری تصور کرد. حتی در جام جهانی که بالاترین سطح مسابقات فوتبال است، اشتباه داوری وجود داشت و باعث حذف تیم‌هایی هم شد.
این حرف اصلا به این معنا نیست که داوران ایرانی تلاشی برای بهبود عملکردشان نداشته باشند، بلکه یعنی باید نوع رفتار و برخورد با اشتباه داوری اصلاح شود. با وجود همه مشکلات و اشتباه‌های داوری در جام جهانی ، تنها فدراسیون فوتبال ایران بود که از یک داور شکایت کرد! شاید این مساله به همان عدم شناخت مناسبات و ساختارهای بین‌المللی و نداشتن فرهنگ لازم برای برخورد با اشتباه داوری بر می‌گردد.
از سوی دیگر، داوران هم باید یاد بگیرند که در طول بازی و پس از آن حرفه‌ای رفتار کنند و با سوء رفتار برای خود و جامعه داوری حاشیه منفی درست نکنند. نوع تعامل داور با بازیکنان – به ویژه بازیکنان خطاکار یا متعرض – نحوه قضاوت و استیل‌ داوری، حفظ خونسردی و کنترل اعصاب و مواردی از این دست هم، درس‌هایی است که داوران می‌توانند یاد بگیرند.

* بهترین تماشاگران دنیا
سال‌ها بود که ایرانیان خود را بهترین تماشاگران دنیا می‌دانستند . از این “بهترین تماشاگران دنیا” اما در برخی از موارد رفتارهایی سر می‌زند که در شایستگی داشتن این لقب شک و شبهه ایجاد می‌کند. ایجاد درگیری و تشنج روی سکوها ، پرتاب اشیا و تخریب صندلی و امکانات ورزشگاه‌ها، سر دادن شعارهای رکیک و ناسزا – حتی در مواقعی که اتفاق خاصی رخ نداده و صرفا تیم حریف حمله ای تدارک دیده است – از جمله سوء رفتارهای تماشاگران در ایران است.
واقعا جو ورزشگاه‌های ایران بر خلاف آنچه از پیشینه فرهنگی این کشور بر می‌آید، خوب نیست و تماشاگران جو مطلوبی در ورزشگاه‌ها ایجاد نمی‌کنند.
از این گذشته اساسا فلسفه حضور هوادار و تماشاگر در ورزشگاه این است که با تشویق و سر دادن شعارهای هیجانی تیم خود را به کسب نتیجه‌ تشویق و تهییج کنند و به آن انرژی بدهند. این مساله بارها در جام جهانی دیده شد که تیمی از حریف خود چند گل عقب می‌افتاد و عملا شکست را پذیرا می‌شد. اما هوادارانش هم‌چنان تشویقش می‌کردند و لب به ناسزا نمی‌گشودند.
در ایران اما تماشاگران منتظر می‌مانند تا تیم محبوب‌شان با انجام بازی خوب و مثلا گلزنی آنها را به تشویق کردن وادارد و خدا نکند که تیم یک گل عقب بیفتد!