سدسازی بی‌ضابطه و افراطی عامل بحران منابع آبی در ایران

به گزارش آی نیوز به نقل از ایسنا، یک فعال محیط زیست با اشاره به این که اکنون بیش از ۷۰۰ سد بزرگ در کشور وجود دارد، گفت: تداوم روند فعلی سدسازی در کشور باعث از بین رفتن منابع جبران‌ناپذیر و باارزش آب، مصب رودخانه‌ها و زیر آب رفتن صدها روستا، مراتع، مزارع، هزاران آثار تاریخی و میراث فرهنگی و طبیعی می‌شود.

عباس محمدی با بیان این که اکنون درخصوص منابع آب کشور با بحران روبه‌رو شده‌ایم، گفت: طی ۲۰ سال گذشته بسیاری از تالاب‌های کشور که یکی از با ارزش‌ترین منابع آب محسوب می‌شوند را براثر مدیریت نادرست آب و سدسازی‌های بی‌ضابطه از دست داده‌ایم و تداوم این روند می‌تواند منجربه بیکار، بی‌خانمان و آواره شدن هزاران نفر از مردم ایران شود.

وی درباره وضعیت سدسازی در کشور اظهار کرد: پیش از سال ۵۷ حدود ۲۳ تا ۲۴ سد بزرگ در ایران با ظرفیتی حدود ۲۵ میلیارد متر مکعب وجود داشت و اکنون این میزان به بیش از ۷۰۰ سد بزرگ با ارتفاع بیش از ۱۵ متر، ده‌ها سد کوچک‌تر و هزاران سد بسیار کوچک‌تر از جمله آب‌بند، سیل‌بند یا گابیون رسیده است. مجموع سدهای موجود در کشور اکنون حدود ۴۵ میلیارد متر مکعب گنجایش دارد.

مدیر گروه دیده‌بان کوهستان در ادامه خاطرنشان کرد: حتی در صورتی که بپذیریم سدسازی امری ضروری و مفید است، شاهد افراط بی‌مانندی در زمینه ساخت و ساز، بتن‌ریزی و تعویض مسیر رودخانه‌ها به‌منظور احداث سد در کشور هستیم به‌طوری که دستکاری در سامانه رودخانه‌ها بسیار شدیدتر از آن مقدار آبی است که به گفته وزارت نیرو قرار است مدیریت شود و این مدیریت منابع آب به هیچ عنوان تناسبی با حجم ساخت و سازها ندارد.

وی با اعتقاد بر این که پروژه‌های سدسازی نه‌ به‌خاطر مدیریت منابع آب، بلکه بیشتر به‌خاطر درآمدزایی و بیکار نماندن شرکت‌های سدسازی پیش‌می‌رود، گفت: پروژه‌های سدسازی پروژه‌هایی هستند که بودجه ملی برای آن‌ها صرف می‌شود، اما میزان هزینه و بازدهی آن‌ها نسبت به سرمایه‌گذاری و آسیب‌هایی که به محیط زیست، منابع ملی، منابع آبی و… رسانده است، بسیار ناچیز است.

محمدی درباره پروژه‌های سدسازی در استان‌های شمال کشور معتقد است که استان‌های شمال کشور از جمله گیلان، مازندران و گلستان نیازی به سدسازی و انتقال آب ندارند چراکه میانگین بارندگی سالانه در استان‌های گیلان و مازندران حتی بیش از میانگین بارندگی سالانه در اروپاست و این میزان در استان گلستان تقریبا با بخش‌های مرکزی اروپا برابری می‌کند. همچنین از بهترین سیستم مهار و ذخیره‌سازی آب یعنی جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور بهره‌مند هستیم. از این رو اگر جنگل‌های هیرکانی حفاظت شود می‌تواند بهترین مهارکننده آب و ذخیره‌ساز آب در منابع آب زیرزمینی باشد، اما متاسفانه رقابت بر سر گرفتن بودجه به استان‌های مازندران و گیلان نیز رسیده و ساخت و ساز بهترین و ساده‌ترین راه برای هدایت پول به سمت استان‌ شده است.

این فعال محیط زیست درباره آثار مخرب سدسازی به‌ویژه در استان‌های شمال کشور گفت: طی اجرا شدن هر یک از پروژه‌های سدسازی در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان بخش بزرگی از جنگل‌های هیرکانی چه به علت احداث مخزن سد و چه به‌علت احداث جاده‌های دسترسی برای ساخت سد از بین می‌رود.

محمدی اصلاح الگوی مصرف آب در کشور را یکی از راه‌های مدیریت منابع آبی دانست و گفت: یکی از راهکارهای مدیریت منابع آب در کشور اصلاح الگوی مصرف آب، آموزش به مردم و افزایش راندمان مصرف آب یعنی به حداقل رساندن هدررفت و تبخیر آب در آبیاری کشاورزی است.

وی با بیان این که در چشم‌انداز بلندمدت نیز کنترل جمعیت کشورها یکی از راه‌های مدیریت منابع آب است، ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد هر فرد برای داشتن یک زندگی راحت و دسترسی به منابع غذایی و آبی سالانه ۲۵۰۰ متر مکعب آب نیاز دارد.

مدیر گروه دیده‌بان کوهستان با بیان این که بخشی از کمبود منابع آب کشور را می‌توان از طریق واردات برخی محصولات کشاورزی از جمله گندم، ذرت و برنج جبران کرد، تصریح کرد: جبران کمبود منابع آب از طریق واردات محصولات کشاورزی که نیاز زیادی به آبیاری دارند را واردات آب مجازی می‌گویند و واردات برخی محصولات کشاورزی می‌تواند راهکار مناسبی برای مدیریت منابع آب کشور باشد.

وی ادامه داد :‌ در ایران ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال وجود دارد و تمام سدهای کشور ظرفیتی حدود ۴۰ میلیارد متر مکعب دارند، بنابرین اگر بتوانیم راندمان مصرف آب را دو برابر میزان فعلی کنیم و به ۶۰ درصد برسانیم همین ۴۰ میلیارد متر مکعب آب را بدون نیاز به دست کاری در نظام رودخانه‌ها می‌توانیم تامین کنیم.

محمدی در پایان گفت: نحوه مدیریت منابع آبی و نظام آبیاری کشاورزی کشور باید اصلاح شود و به‌دنبال آن بسیاری از مشکلات تامین آب نیز حل خواهد شد.

بر اساس اطلاعات شرکت مدیریت منابع آب ایران، در استان‌های مازندران، گیلان و گلستان ۲۷ سد در حال بهره‌برداری، ۷ سد در دست اجرا و ۳۰ سد در دست مطالعه است.

سدسازی بی‌ضابطه و افراطی سدسازی بی‌ضابطه و افراطی سدسازی بی‌ضابطه و افراطی ()