“شب بیداری” فرار از روز یا اسیر روشنایی‌های شهر؟

روزهای شهری آنقدر پر از هیاهوست که شب تنها زمانی است که آدم می‌تواند با خودش خلوت کند. کارمندانی که تا هشت شب در ترافیک مانده‌اند، دانشجوهایی که پروژه‌هایشان را پشت میز کافه‌ها تمام می‌کنند، یا حتی آنهایی که بی‌دلیل اسکرول کردن در شبکه‌های اجتماعی را به خواب ترجیح می‌دهند—همه بخشی از این پازل هستند. شهر به ما یاد داده که “مولد بودن” یعنی همیشه بیدار ماندن، و گویا خواب، تبدیل به یک گناه شده است ۱.

اما این سبک زندگی، بهای خودش را دارد. تحقیقات می‌گویند اختلال در چرخه‌ی طبیعی خواب، نه فقط خستگی که اضطراب، کاهش تمرکز و حتی تضعیف سیستم ایمنی بدن را به دنبال دارد. با این حال، گزینه‌ی دیگری هم وجود ندارد. وقتی محل کار تا شش عصر است، ترافیک تا هشت شب آدم را در خیابان نگه می‌دارد، و تنها فرصت تفریح، همان ساعات پایانی شب است، چه انتخابی باقی می‌ماند؟ ۲

شاید مشکل از جایی شروع می‌شود که شهرها را برای زندگی نمی‌سازند، بلکه برای کار می‌سازند. نورهای مصنوعی، شیشه‌های بلند و برنامه‌ریزی‌های شهری که فقط به بهره‌وری فکر می‌کنند، انسان را از ریتم طبیعی خود دور کرده‌اند. در روستاها، هنوز هم شب زمان استراحت است، اما در شهر، شب تبدیل به شیفت دوم زندگی شده—گاهی از سر اجبار، و گاهی از سر عادتی که خودمان هم نمی‌دانیم کی به آن خو گرفتیم ۱۰.

آیا می‌شود این چرخه را شکست؟ شاید. اما نه بدون بازتعریف زندگی شهری. نه بدون قبول این که گاهی خاموش کردن چراغ‌ها، نه تنبلی که یک ضرورت است. شاید پاسخ، در این باشد که به جای جنگیدن با تاریکی، یاد بگیریم دوباره با آن صلح کنیم.