الماس سرخ، معجزه طبیعت در آذربایجان

تولید و پرورش گیاه« گوجی بری» یکی از مواد غذایی مغذی با منشا گیاهی پرخاصیت جهان که در دنیا به «الماس سرخ» مشهور است سالیان سال در انحصار غربی ها بود و حالا در ایران کشت و صادر می شود. این امر در آذربایجان توسط دکتر سیما خدایی متخصص گیاه‌پزشکی و بیماری شناسی گیاهی تولید و تکثیر می‌شود.

خبرگزاری فارس – معصومه درخشان: گیاه« گوجی بری» که در دنیا به «الماس سرخ» مشهور است توسط  دکتر سیما خدایی متخصص  گیاه‌پزشکی و بیماری شناسی گیاهی و یکی از فعالان اقتصاد مقاومتی  در استان آذربایجان‌شرقی تولید و تکثیر می‌شود.

سیما خدایی، تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی در رشته گیاه پزشکی و مقطع کارشناسی ارشد و دکتری را در رشته بیماری شناسی گیاهی به پایان رسانده و در حال حاضر پژوهشگر پسا دکترای دانشگاه تبریز با گرایش قارچ شناسی است.

این بانوی پرتلاش در حال حاضر یکی از فعالان عرصه اقتصاد مقاومتی بوده و فعالیت  خود را در تخصصی که کسب کرده آغاز نموده و مطمئنا کاری که همراه با تحصیلات تخصصی باشد زودتر به اهداف و چشم‌اندازهای تعیین شده دست پیدا می‌کند.

خدایی که متخصص گیاهان دارویی است در گفت‌وگو با خبرنگار فارس پوشش گیاهی ایران را از نظر دارویی جزو ذخایر بسیار خوب ذکر کرد و افزود: کشورما از نظر جاذبه‌های طبیعی و پوشش گیاهان دارویی ظرفیت بسیار خوبی دارد و نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت.

گیاهان دارویی معجزه طبیعت

وی افزود: گیاهان دارویی در هر کشور معجزه طبیعت محسوب می‌شوند که بر روی بسیاری از بیماری‌ها  تاثیر خوب و مثبتی دارند و بهتر است بر روی این تنوع پوشش گیاهی در اقصی نقاط کشور به عنوان یک جاذبه و ظرفیت  فوق‌العاده اشاره کرد.

متخصص گیاهان دارویی با اشاره به نوع فعالیتی که در حال حاضر انجام می‌دهد،خاطرنشان کرد: هر کشوری هر چقدر از نظر گیاهان دارویی و پوشش گیاهی متنوع و بی‌نظیر باشد، باز هم تعدادی از گیاهان هستند که در شرایط آب و هوایی خاصی رشد کرده و بومی یک کشور یا سرزمین خاصی هستند، ایران ما نیز در کنار همه ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گیاهان دارویی که دارد تعدادی از گیاهان دارویی در کشور ما روئیده نمی‌شوند بنابراین برای اینکه این گیاهان نیز در اینجا تولید شوند باید بذر آن گیاه خاص به کشور وارد شده و سپس افزایش پیدا کند.

گوجه‌بری، الماس سرخ طبیعت

وی ادامه داد: یکی از این گیاهان دارویی بسیار خاص که بومی کشور چین و مناطق تبت است،گیاه “گوجی بری” نام دارد که به ” الماس سرخ” مشهور است و در مناطق سردسیر می‌روید.

پژوهشگر پسا دکترای دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه مجوز تولید نهال و نشاء محصولات ریزدانه را دریافت کرده است، اظهار داشت: از سه سال قبل مجوز تولید نهال و نشاء محصولات ریزدانه مثل “گوجی بری” را دریافت کرده و فعالیتم را در این زمینه آغاز کرده‌ام و یک سال است که به صورت حرفه‌ای این کار را دنبال می‌کنم و الان نهال‌ها و نشاء‌ها به مرحله فروش رسیده است.

وی ادامه داد: محصولاتی مثل  “گوجی بری”، بلوبری و توت فرنگی جزو محصولات ریزدانه محسوب می‌شوند و ما در حال حاضر آنها را تولید و پرورش می‌دهیم. “گوجی بری” یک محصول چربی‌سوز طبیعی بوده و خشک شده آن مانند عناب و قیسی است. خشک شده آن به عنوان داروی کاهش فشارخون مصرف می‌شود.

خانوادگی الماس سرخ می چینیم

خدایی با اشاره به اینکه به صورت خانوادگی در کار پرورش و تولید گوجی بری فعالیت می کنند ادامه داد : ما تولید نهال و نشاء گوجی بری را به صورت خانوادگی و در زمین های کشاورزی خودمان به ابعاد دو هکتار  و گلخانه ۴۰۰ متر مربعی در اطراف شهرستان کلیبر شروع کردیم و در مورد چگونگی کاشت و فاصله بین  آنها باید گفت فاصله بین ردیف ها ۳ متر بوده و فاصله بین نهال ها نیز یک و نیم تا دومتر باید باشد.

بنا به گفته استاد دانشگاه تبریز،گیاه گوجی بری از نظر ظاهری شبیه زغال آخته بوده ولی دانه های آن ریزتر است. گوجی بری بعد از کاشت، تقریبا درسال دوم میوه می دهد ولی میوه آن برای مصرف شخصی است ولی در سال سوم میوه آن بیشتر شده و سود اقتصادی دارد.

پژوهشگر پسا دکترای دانشگاه تبریز در ادامه با اشاره به اینکه سال های گذشته تعداد گوجی بری های کاشته شده کم بود اظهارداشت: تعداد کاشت این گیاه در سال های گذشته کمتر بود، در سال جاری تعداد آن را افزایش داده و به ۳۰هزار نهال رسانده ایم و در فروردین ماه سال آینده نیز دوباره افزایش خواهد داشت.ما در سال اول دو هزار نهال در گلخانه کاشته ایم و ۳۰هزار نهال نیز در داخل گلدان های پلاستیکی کاشته شده است.

وی  با اشاره به مقاومت این گیاه اظهارداشت: از نظر مقاومت این گیاه مقاومت بالایی دارد و در اکثر مناطق سردسیرایران به جز مناطق جنوبی و در تمام خاک ها رشد می کند ولی هر چقدر شرایط و کیفیت خاک مورد نظر خوب و بهتر باشد کیفیت رشد این گیاه نیز خوب است و دو بار در سال آبیاری می شود و در سال سوم باردهی اقتصادی خوبی دارد.

خدایی با اشاره به شکل ظاهری “گوجی بری” ادامه داد: “گوجی بری” به صورت بوته یا درختچه  کوتاه قد رشد می‌کند و به راحتی قابل کاشت در گلدان است. ارتفاع “گوجی بری” با توجه به شرایط رشد ارتفاع آن به  یک و نیم تا دو متر می‌رسد وحتما برای ایستادن تکیه گاه می‌خواهد، شکل ظاهری این گیاه مانند بید مجنون است و شاخه‌های آن میوه می‌دهد.

وی تصریح کرد: ما علاوه بر “گوجی بری” بذر ریزدانه‌ها یا قلمه‌هایی مانند «رد کارنت»،  «رازبری» ، «بلوبری و تمشک بدون خار» را امتحان می‌کنیم، ببینیم در منطقه آذربایجان جوابدهی خوبی دارد یا خیر، اگر نتیجه آن مثبت بود آن را تکثیر می‌کنیم. همچنین براساس اخذ مجوز تولید نهال و نشاء  گیاهان دارویی بومی ایران مانند آویشن را نیز آزمایش کرده و منتظر نتیجه آن هستیم.

استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: بذر اولیه این گیاه وارداتی بوده و ما نهال آن را خریده و کاشته‌ایم و تاکنون تولید ما ۳۰ هزار نهال بود که تعدادی از این نهال‌ها از طریق جهاد کشاورزی به فروش رفته است

خدایی با اشاره به اینکه این گیاه دارای خواص بیشماری است، اظهار داشت: “گوجی بری” میوه‌ای شیرین و خوشمزه با ظاهری همانند زرشک و زغال اخته و با خواص و مصارف دارویی زیاد و بومی کشور چین است.”گوجی بری” به دلیل ارزش تجاری و خواص دارویی آن به نام “الماس قرمز” یا “الماس سرخ”لقب گرفته و به عنوان یک “سوپر فود” یا “ماده غذایی خارق‌العاده” در نظر گرفته می‌شود.

این کارآفرین ادامه داد:”گوجی بری” گیاهی است که بیشترین آنتی اکسیدان را دارد، ضد توده‌های سرطانی بوده و قند و فشار خون را تنظیم می‌کند و در تقویت سیستم ایمنی بدن بیشترین نقش را دارد به طوری که می‌توان گفت این گیاه معجزه طبیعت است.

وی با اشاره به نحوه مصرف این گیاه خاطرنشان کرد: مصرف این گیاه در طب سنتی چین سابقه بسیار قدیمی دارد. برگ “گوجی بری” علاوه بر تازه‌خوری، به صورت پخته شده (در آش) و یا تهیه دمنوش قابل استفاده است. میوه “گوجی بری” هم به صورت تازه و هم خشک شده قابل خوردن است همچنین از میوه‌های آن در تهیه آب میوه، مربا، دمنوش و مارمالاد استفاده می‌شود.

اکسیر جوانی

فعال اقتصاد مقاومتی در ادامه در مورد ویژگی‌های غذایی “گوجی بری” خاطرنشان کرد: میوه “گوجی بری” غنی‌ترین منبع مواد غذایی در میان میوه‌های ریزدانه را دارد و به عنوان اکسیر جوانی و سلامتی شناخته می ‌شود. این گیاه سرشار از مواد مغذی مفید همانند کمپلکس م‌های پلی ساکاریدی، کارتنوئیدها و فنیل پروپانوئیدها هستند. “گوجی بری” دارای قابلیت تنظیم قند خون، کاهش چربی‌های مضر خون، تقویت سیستم ایمنی بدن و خواص ضد سرطانی و آنتی‌اکسیدانی است. این گیاه از آسیب به سلول شبکیه چشم در بیماران دیابتی محافظت می‌کند. همچنین به عنوان یکی از قوی‌ترین چربی‌سوزهای طبیعی در برخی قرص‌ها و دمنوش‌های لاغری استفاده می‌شود.

تقویت سیستم ایمنی بدن،بهبود دید چشم، پایین آوردن سطح کلسترول خون ،کنترل دیابت از ویژگی‌های دارویی گیاه “گوجی‌بری” است و  علاوه بر آن “گوجی‌بری” موجب بهبود سلامت کبد، دستگاه قلبی و عروقی، پیشگیری از سرطان و حفاظت از سلول‌های مغز و پوست از تشعشعات ماوراءبنفش می‌شود.

مواد مغذی “گوجی‌بری”

وی اظهار داشت: “گوجی‌بری”خشک شده حاوی کالری،کربوهیدرات، چربی، فیبر‌های خوراکی، قند و پروتئین است. مواد معدنی و ویتامین‌هایی که در “گوجی‌بری” یافت می‌شوند شامل: سدیم، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی، سلنیوم، ویتامین C، کاروتین، تیامین، ریبوفلاوین، لوتئین، لیکوپن، زیکسانتین، پلی‌ساکاریدها، بتااین و پپتدوگلیسین‌ها می‌شود.

میوه “گوجی‌بری” غنی‌ترین منبع مواد غذایی در میان میوه‌های بری را دارد، “گوجی‌بری” علاوه برخاصیت ضدسرطانی اش به عنوان اکسیر جوانی و سلامتی شناخته می‌شود و هر روز زمین و گلخانه‌های بیشتری زیرکشت این میوه ارزشمند می‌رود.

“گوجی‌بری” به دلیل داشتن بالاترین سطح آنتی‌اکسیدان در میان میوه‌های بری موجب کاهش رشد و عدم پیشرفت سلول‌های سرطانی و کاهش عوارض شیمی درمانی می‌شود.

“گوجی‌بری” طعم شیرینی دارد و خشک شده آن همانند کشمش مورد مصرف قرار می‌گیرد، “گوجی‌بری”علاوه بر تازه‌خوری و خشک شده در تهیه آب میوه، مربا، دمنوش و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

“گوجی‌بری”به صورت بوته یا درختچه کوتاه قد رشد می‌کند و به راحتی قابل کاشت در گلدان می‌باشد، حتی کشت تجاری این میوه نیز گاهی داخل گلدان انجام می شود.

نکات کاشت و پرورش میوه “گوجی‌بری”

کاشت و پرورش میوه “گوجی‌بری” بسیار ساده بوده و در ایران نیز برای اولین بار به صورت تجاری در مازندران و برخی شهرهای دیگر کشت شده است.

نوع خاک:”گوجی‌بری” هر نوع خاکی را می‌پسندد ولی بهترین ترکیب خاک‌های شن، ماسه‌ای و رسی می‌باشد، همچنین نیاز به خاک غنی دارد که می‌توان با اضافه نمودن کمپوست یا کود حیوانی به خاک نیازهای گیاه را برطرف نمود، PH خاک بین ۶٫۸ تا ۸٫۱ ایده آل می‌باشد.نیاز به نور زیاد و آفتاب کامل دارد،این گیاه روزانه ۷ تا ۸ ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارد.یکی از مهمترین ویژگی‌های “گوجی‌بری”، درختچه یا بوته‌های کوتاه آن می‌باشد که کاشت و پرورش در گلدان را میسر نموده و با کمترین فضا می‌توان نسبت به کشت آن اقدام نمود.

گل‌ها:گل‌های “گوجی‌بری” از اواخر خرداد تا تیرماه ظاهر می‌شود، بعد از مدت ۵۰ تا ۹۰ روز گل‌ها تبدیل به میوه قابل برداشت می‌شود.رنگ میوه “گوجی‌بری” معمولاً نارنجی و قرمز می‌باشد و اندازه آن کوچک (قطر ۱ تا ۲ سانتی متر) است.

دما:”گوجی‌بری” گیاهی بسیار مقاوم است، دمای ایده‌آل برای رشد این گیاه ۱۵ تا ۲۵ درجه است ولی دمای منفی ۲۵ تا منفی ۳۰ یا کمی کمتر را تحمل می‌کند و با آب و هوای گرم نیز سازگاری دارد و تا دمای ۴۰ درجه را نیز تحمل می‌کند. این گیاه نسبت به کم آبی مقاوم است چون ریشه‌های آن پس از ۵-۴ سال تا عمق ۲۰-۱۵ متر نیز رشد می‌کنند بنابراین برای اکثر مناطق ایران که مشکل کم آبی دارند،گزینه مناسبی است. همچنین به راحتی در مناطق سنگلاخی رشد می‌کند.

بهترین فاصله کاشت فاصله ردیف‌ها از هم سه متر و فاصله نهال‌ها از هم در هر ردیف یک و نیم متر.

نیاز آبی:نیاز آبی آن در سال اول کاشت ۱۰-۸ لیتر در هفته برای هر نهال، سال های بعد ۴-۳ لیتر در هفته برای هر نهال.

تقریبا از سال پنجم به بعد اگر آبیاری صورت نگیرد هم زنده می‌ماند چون عمق ریشه‌ها تا ۱۵ متر هم می‌رسد ولی همانند سایر گیاهان در صورت آبیاری منظم باردهی و رشد بهینه خواهد بود.