ایران و آذربایجان در آستانه توسعه روابط به سطح راهبردی

آی نیوز– مسعود پزشکیان و هیأت عالی رتبه همراه وی روز گذشته سفری مهم و تاریخی به همسایه شمال‌غربی کشورمان داشتند، همسایه‌ای که بیشترین اشتراکات فرهنگی، زبانی، مذهبی، سیاسی و اقتصادی را با جمهوری اسلامی ایران دارد و همین ویژگی‌ها و لزوم تأمین منافع ملی، دو طرف را ملزم به توسعه بیش از پیش روابط در حوزه‌های مختلف می‌کند.

ایران و آذربایجان علی‌رغم اینکه روابط تاریخی همواره نزدیک و منافع مشترک بی‌شماری با یکدیگر داشته‌اند، اما دشمنان مشترک زیادی هم دارند که طی سال‌های گذشته همواره در برهه‌های مختلف به هر نحوی تلاش داشتند تا نگذارند دو کشور برادر از ظرفیت‌های مشترک بی‌شمار خود برای توسعه دو طرف بهره‌مند شوند، اما خوشبختانه به دلیل هوشمندی و اراده محکم رهبران دو کشور، در دستیابی به اهداف شوم خود ناکام ماندند.

مرحله جدید روابط ایران و جمهوری آذربایجان
حال رییس‌جمهور پزشکیان در سفری راهبردی به باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان که خوشبختانه با دستانی پر همراه بود، روابط ایران و جمهوری آذربایجان را وارد مرحله‌ای جدید کرد. استقبال بسیار گرم الهام علیف، رییس‌جمهور آذربایجان از پزشکیان و هیأت عالی رتبه همراه وی نشان از اراده محکم دو کشور برای تحکیم مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد.

در سفر رییس‌جمهور به آذربایجان هفت تفاهم‌نامه همکاری میان مقامات ارشد دو کشور به امضا رسید که شامل حوزه‌های رایزنی سیاسی، حمل و نقل، مبادلات فرهنگی، همکاری‌های بهداشتی، رسانه‌ای و سرمایه‌گذاری می‌شود.

ضرورت ارتقای روابط ایران و آذربایجان به سطح راهبردی
حوزه‌های منافع مشترک ایران با جمهوری آذربایجان به قدری وسیع است که ضرورت دارد روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف به سطح راهبردی ارتقاء پیدا کند و خوشبختانه این مهم مورد توافق و تأکید سران دو کشور قرار گرفت تا برنامه جامع اقدام مشترک برای نیل به این هدف تدوین و اجرایی شود.

اما حوزه فرهنگی به سبب اشتراکات غنی دو کشور می‌تواند پیشران توسعه روابط در حوزه‌های دیگر باشد، به طوری که رییس‌جمهور پزشکیان در گفت‌وگو با الهام علیف به پیوندهای تاریخی، فرهنگی و خانوادگی میان ملت‌های ایران و جمهوری آذربایجان اشاره کرد و افزود: «هنگام حضور در جمهوری آذربایجان، احساس می‌کنم در میان مردم خودم هستم؛ گویی در تبریز یا اردبیل حضور دارم. این احساس نزدیکی و برادری، سرمایه بزرگی برای توسعه ارتباطات اقتصادی، فرهنگی، علمی و امنیتی میان دو کشور است. ان‌شاءالله با تلاش‌های مشترک، آینده‌ای روشن برای ملت‌های خود و نسل‌های آینده رقم خواهیم زد.»

چهارراه جهانی ایران و آذربایجان
اما صنعت ترانزیت هم‌اکنون مهم‌ترین حوزه همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان است؛ دو کشور در این زمینه پیش‌تر توافق‌نامه‌های لازم را به امضا و مرحله اجرا رساندند و به بهره‌برداری رسیدن این پروژه‌های راهبردی منافع کلان سیاسی و اقتصادی برای دو کشور برادر خواهد داشت؛ کریدور شمال-جنوب و کریدور شرق-غرب ایران و آذربایجان را به چهارراه مواصلاتی جهانی بدل می‌کند و موجب توسعه و پیشرفت دو کشور خواهد شد.

در سفر روز گذشته رییس‌جمهور پزشکیان به این دو پروژه راهبردی توجه ویژه‌ای شد و پزشکیان در گفت‌وگو با خبرنگاران به پروژه راهبردی کریدور ارس اشاره کرد و اعلام کرد با بهره‌برداری از پروژه‌ کریدور ارس امکان اتصال زمینی و ریلی و تردد آسان مردم جمهوری آذربایجان و نخجوان از سمت ایران فراهم خواهد شد.

همچنین رئیس‌جمهور پزشکیان در دیدار با رییس‌جمهور آذربایجان با اشاره به گذرگاه‌های کلیدی میان ایران با شرق و غرب و شمال و جنوب، گفت: «ایران و آذربایجان در چهارراهی قرار دارند که می‌توانند تمام ارتباطات را به راحتی امکانپذیر کنند و دسترسی انتقال تجارت، دانش، تکنولوژی، مهارت و حمل و نقل را ساده‌تر کنند. من در دیدارهایم با روسای جمهور همسایه، این ایده را مطرح کردم که «چرا نمی‌توانیم شاهراهی از حمل و نقل ریلی داشته باشیم که بتواند پاکستان را به ایران و جمهوری آذربایجان، ترکیه، عراق و عربستان متصل کند و ارتباطات گسترده‌ای با یکدیگر داشته باشیم؟» ما مجموعه‌ای از کشورهای اسلامی با فرهنگ و تمدن مشابه و با سابقه هستیم که با هم بودیم و با هم ارتباط داشتیم، ما با هم قوم و خویش بودیم و اکنون نیز هستیم، ما با همه همسایگان ارتباطاتی چند هزار ساله داریم و براساس این ارتباطات باید بتوانیم بستری برای ارتباطات موثر فراهم کنیم.»

این اشاره رییس‌جمهور به توسعه مناسبات منطقه‌ای نشان از یک راهبرد درست دارد که در صورت تحقق خواهد توانست کشورهای مسلمان منطقه را در پیوندی ناگسستنی به یکدیگر قرار دهد و منافع جمعی کشورهای منطقه را تأمین کند.

دشمنان مشترک ایران و آذربایجان
رییس‌جمهور پزشکیان در ادامه به تلاش دشمنان مشترک ایران و آذربایجان هم اشاره کرد و خطاب به همتای آذربایجانی خود تأکید کرد: «نباید اجازه دهیم ارتباطات قدیمی و سالم میان ایران و جمهوری آذربایجان توسط عده‌ای و به بهانه‌های واهی تخریب شود و یا با چالش مواجه شود، هستند افرادی در ایران که دوست ندارند خیلی از اتفاقات بیفتد، احتمالا در اینجا نیز باشد اما اگر تجارت و سرمایه‌گذاری شکل بگیرد و در دانشگاه و علم و فرهنگ ارتباطات نزدیک داشته باشیم، می‌توانیم منطقه‌ای مملو از صلح و امنیت و اعتماد ایجاد کنیم.»

این تأکید رییس‌جمهور نشان داد که او موضوع را خیلی خوب متوجه شده است و تلاش‌های فعلی و آینده دشمنان مشترک ایران و آذربایجان که در داخل و خارج دو کشور فعالند، نخواهد توانست بر توسعه مناسبات راهبردی دو کشور سایه بیاندازد.

رییس‌جمهوری اسلامی ایران همچنین در دیدار با الهام علیف، رییس‌جمهور آذربایجان به مسأله مهم اشغال سرزمین های قره‌باغ و آزادی این اراضی در جنگ دوم قره‌باغ هم اشاره کرد و سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران را باری دیگر گوشزد کرد و گفت: «اعتقاد و باور داریم که به حقوق مردم آذربایجان باید احترام گذاشته شود و قره باغ باید متعلق به کشور آذربایجان باشد. قره‌باغ قسمت جدانشدنی از خاک آذربایجان است و ما به آن احترام می گذاریم.»

نقش ویژه استان‌های شمال‌غرب کشور در توسعه مناسبات با جمهوری آذربایجان
حال با سفر موفق رییس‌جمهور و هیأت عالی رتبه ایران به جمهوری آذربایجان باید منتظر گشایش‌ها و سرعت گرفتن روند اجرای توافقات دو کشور بود. در این روند استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل بیشترین سهم را برای اجرایی کردن توافقات دو کشور را خواهند داشت و همین موضوع بنای توسعه استان‌های شمال‌غرب کشور را محکم‌تر خواهد ساخت.

اقدام هوشمندانه رییس‌جمهور در همراه کردن استانداران آذربایجان شرقی، اردبیل و آذربایجان غربی در این سفر مهم موید این موضوع است که باید توجه ویژه‌ای به استان‌های شمال‌غرب انجام شود تا این بخش از کشور از مزایای توافقات اخیر دو کشور برادر بهره‌مند شوند. اعطای اختیارات ویژه به استانداران شمال‌غرب کشور خواهد توانست سرعت اجرای توافقات با جمهوری آذربایجان را بیشتر کند.

حال زمان ارتقای روابط ایران و جمهوری آذربایجان به سطح راهبردی فرا رسیده است و در این روند مهم باید به نقش فرهنگی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی تبریز در ارتقای روابط فی‌مابین ایران با جمهوری آذربایجان و دیگر کشورهای منطقه توجه ویژه‌ای شود.

توسعه دوستی‌ها و مناسبات با کشورهای همسایه خواهد توانست موجب رونق اقتصادی کشور و کمتر شدن آثار تحریم‌های غرب شود و الگوی دولت پزشکیان در توسعه مناسبات با همسایگان، الگوی درست و موفقی خواهد بود.