غربت مقبره الشعرای تبریز درمیان طرح های ملی

این شهر دفینه ای است از راز و رمزهای قرون و اعصار که صد البته هریک ارزشی وصف ناپذیر دارند و بی پایان؛ هر دریچه ای که از تبریز به سمت تاریخ گشوده می شود، زمین و زمان را منور می سازد و دل اهل ذوق را به طپش وا می دارد. گونه گونی آثار و بناهای تاریخی در جای جای تبریز، آن را به کهن شهری پرآوازه بدل ساخته و نام و شهرتش را در اقصی نقاط جهان، به گوش شیفتگان جهان کهن رسانده است. سیاست، هنر، فرهنگ، معماری و علوم مختلف، همه در ورطه این شهر خود را آزموده و به نوبت، گوشه ای از تاریخ تبریز را آراسته اند.

ادب و فرهنگ، از جمله عرصه هایی است که تبریز در آن کارکشته است؛  حیات شعر و ادب ایران زمین، دراین خاک دیگرگونه بالیده و نمو یافته و شاید به همین دلیل است که در قرن ششم، تبریز پس از تبدیل به مرکز حکومت اتابکان آذربایجان، پناهگاه شاعرانی شد که زندگی آرام و آسوده‌ای را دور از جنگ و نزاع می‌جستند. خاقانی و ابوالعلا و فلکی از شروان و گنجه و ظهیر فاریابی و شاهپور نیشابوری از خراسان به تبریز آمده، در این شهر ساکن شدند و پس از مرگ، یکایک آنان در حظیره مخصوصی دفن شدند که این حظیره را در تاریخ و تذکره‌ها به عنوان مقبره‌الشعرا یاد کرده‌اند، شاعران دیگری نیز از عهد ایلخانیان تا ایلکانیان و دوره آق قویونلو در تبریز بودند یا از نقاط دیگر به تبریز آمده و در این شهر درگذشته‌اند که غالبا در همین حظیره و در جوار خاقانی مدفون هستند. اسدی طوسی، خاقانی شروانی، ظهیر فاریابی، قطران تبریزی، لسانی شیرازی، مجیر الدین بیلقانی، مغربی تبریزی، همام تبریزی، و از معاصران، استاد آی نیوز، شیخ محمد خیابانی، ثقه الاسلام تبریزی، دکتر مهدی روشن ضمیر، دکتر محمود پدیده، استاد جواد آذر و استاد میرزا طاهر خوشنویس تبریزی خفتگان در خاک پاک تبریزند. اما با کمال تاسف و با وجود چنین سبقه ای، مقبره الشعرا چندین  دهه است تحت ضربات بیل و کلنگ و ماشین آلات ریز و درشت، روی آرامش به خود ندیده و هنوز هم امید به بهبود اوضاع خود ندارد.

از زمانی که رژیم گذشته در ابتدای دهه ۵۰ به احداث یادمان ها و بناهای نمادین در شهرهای بزرگ کشور اقدام کرد، همزمان با شهرهای تهران، شیراز و اصفهان، تبریز هم نشان کرده احداث بنایی شد در گورستان سرخاب که بنای مقبره الشعرای کنونی است. بعد از انتخاب طرح “غلامرضا فروزانفر” از میان طرح های پیشنهادی، عملیات عمرانی آن وارد فاز اجرایی شد و پس از انقلاب نیز ادامه یافت؛ تا اینکه در سال ۹۳ و در جریانات انتخاب تبریز برای پایتختی گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸، مقرر شد که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با برآورد اولیه ۵۰۰ میلیارد ریالی برای توسعه و بهسازی این مکان وارد عمل شود. مدتی گذشت و اداره ارشاد نتوانست کاری از پیش ببرد و از آن جایی که شهرداری در تبریز متولی طرح های بی اعتبار است و پدرخوانده پروژه های دیگر نهادها و ادارات، پا پیش گذاشت و مجموعه ای شامل تالارها، گذرگاه ها، نظرگاه، قدمگاه، نگارخانه و سالن های زیبا و مجهز به همراه بخش های خدماتی و رفاهی جنبی را طراحی نمود و فاز اول طرح با صرف ۹۰ میلیارد ریال اجرا نمود؛ لیکن پروژه بسیار عظیم تر و با اهمیت تر ازآن بود که بدون اختصاص اعتبار و بودجه دولتی بتوان آن را تکمیل کرد.

تاثیر اوضاع اقتصادی کشور بر شهرداری ها و از آن جمله شهرداری تبریز، موجب شده یاری دولتمردان و ارائه کمک های دولتی و اختصاص بودجه کلی به این امر در اولویت قرار گیرد؛ از آن سو اما، کمترین توجهی به وعده های مصوب و غیرمصوب نمی شود؛ حکایت اجرا و تکمیل این مجموعه به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه های فرهنگی و هنری تبریز، سر درازی دارد که به سرآمدن آن، بدل به آرزو شده است. نمایندگان تبریز گویی عادت به پایتخت نشینی کرده اند و از خاطر برده اند که در این شهر، طرح ها وپروژه های متعددی نیاز به حمایت و تخصیص اعتبار دارند؛ علی الخصوص مقبره الشعرایی که با نام آی نیوز ملک سخن، بزرگ شاعر تبریز و ایران، در اقصی نقاط جهان به آوازه رسیده و می تواند به مثابه قطبی قدرتمند برای جذب گردشگر عمل کند.  با اینهمه و در این میان گویی تنها شهرداری تبریز است که خود را مکلف به انجام تعهد نداشته اش می داند وعزم خود را برای تکمیل این یادگار ذی قیمت جزم کرده و تا جایی که توان مالی اش اجازه می دهد، می کوشد که گرانبهاترین یادگار ازمنه کهن  را در بستری  از زیبایی و امکانات و رفاه به مشتاقانش عرضه کند. ازهمان ساعات اولیه اجرای طرح تا اینک که “نگارخانه و هنر سرای تبریز” به عنوان بخشی ازاین مجموعه به مرحله بهره برداری رسیده، شهرداری تبریز تنها نهاد عامل در این پروژه بوده و حدود ۸۰میلیارد ریال هزینه صرف انجام عملیات کرده؛ علاوه بر آن، حدود ۴۵میلیارد ریال نیز از سوی سازمان عمران شهرداری تبریز، برای ادامه قسمت های مختلف این پروژه عظیم، صرف شده است؛ این در حالی است که طبق اعلام نهادهای رسمی و غیررسمی مقرر بود این طرح، از پشتوانه  پانصدمیلیارد ریال  بودجه دولتی برخوردار باشد؛ لیکن هنوز که هنوز است جنبشی از سوی مدیریت کلان فرهنگی کشور و نمایندگانی که با هدف توسعه تبریز به بهارستان رفته اند، دیده نمی شود و مقبره الشعرای تبریز، در میان گرد و خاک و گل و لای، آرامش دیرین خود را بازنیافته است.

درخواست از متولیان و مسولان امر برای تحقق بخشیدن به تکمیل  مجموعه ای که نه تنها نام  تبریز بلکه ایران را در میان محافل ادب و فرهنگ چهارگوشه جهان طنین انداز می کند، محلی برای اعراب ندارد؛ چرا که یک مسوول خود باید به نیازها و الزامات حوزه کاری خود وقوف و اشراف داشته باشد؛ با این حال از سوی شهروندانی که به توسعه شهر خود امید بسته اند، حدیث این درخواست، مکرر شده و آرزوی آن است که روح شاعران بزرگ آرمیده در این خاک، فارغ از هیاهوی سنگ و تیشه، تبریز را دعاگو باشند./شهریار نیوز