«روزمرگی» آسیب مهم روزه داری

نقل کرده بود که «در سفر به اتریش، وقتی به کاخ سلطنتی و تاریخی این کشور پادشاهی رفتم، در بازدید از بخش های مختلف و مجلل کاخ، اتاقی وجود داشت با یک تخت‏ فلزّى سیمى و یک آفتابه و لگن دستى. آب لوله کشى گرم و سرد در آن‏جا نبود. امپراتور این کاخ، «فرانتس یوزف اول» در روزهای مشخصی از هفته، مانند یک افسر که چادرى در میدان جنگ دارد، در این اتاق زندگی می کرد. چرا؟ علت را در آن‏جا نوشته بود. براى این که هر زمان که حضور پادشاه در یکى از میدان‏هاى جنگ لازم  می بود، سست نباشد و نگوید چگونه این کاخ و کاشانه را رها کنم و در چادر زندگى کنم، بنابراین به این صورت تمرین مى‏کرد. اسلام نیز  مى‏خواهد مسلمان‏ها، این چنین تمرینى را لا اقل کوتاه مدت در زندگى داشته باشند. اسلام مى‏خواهد مسلمانى نیرومند، که اراده‏اش بر همه خواسته‏هاى دیگرش مسلّط باشد بسازد، مسلّط بر شهوات، مسلّط بر خودخواهى و غصب، مسلّط بر تن آسایى، مسلّط بر خودآرایى و آماده براى تن دادن به یک زندگى‏اى که در هر جا ممکن باشد و جز این هم نمى‏شود.»
این خاطره پندآموز و نتیجه گیری آن، از نظر نگارنده، حاوی دو نکته پنهان کلیدی است. نخست این که روزه داری، یکی از کلیدی ترین ارکان دینی است که آسیب مهمی به نام “روزمرگی” می تواند آن را منحرف و تباه سازد. اگرچه نخوردن و نیاشامیدن، شرط اصلی و اساسی بجا آوردن این فریضه است، اما این تلقی که فلسفه این ماه عزیز –که خداوند آن را متعلق به خود می داند- محدود به منع خوردن و آشامیدن باشد، به غایت سخیف و غیرواقعی است. شرع مبین اسلام، در فرایض متعدد خود، دارای نمادهایی است که تنها در یک واکاوی معرفتی و فلسفی، می توان به حکمت دینی آن ها پی برد. بدون توجه به این مبانی معرفتی، از فرایضی از قبیل نماز و حج و روزه، جز یک سری افعال فیزیکی، باقی نخواهد ماند. همچنان که امیرالمومنین علی (ع) در نهج البلاغه می فرماید: «چه‌بسا روزه‌دارى که از روزه‌اش جز گرسنگى و تشنگى بهره‌اى ندارد و چه‌بسا شب‌زنده‌دارى که از قیامش جز بی‌خوابى و سختى سودى نمى‌برد.»
دوم این که این موضوع به خصوص در میان مسئولان، با توجه به انبوه اظهارات و موضع گیری ها و همچنین قدرت تاثیرگذاری رفتار و کردار ایشان بر فضای جامعه، از اهمیت بیشتری برخوردار است. رمضان، پرهیز یک ماهه ای است که باید در تمام زمان ها و مکان ها جاری و ساری باشد. «روزه خوردن و آشامیدن» باید منجربه «روزه لسانی و فعلی» باشد؛ در غیر این صورت، از رمضان، جز یک قشر ظاهری باقی نخواهد ماند. نمی توان با زبان روزه، در صحن عمومی جامعه، به افترا و دروغ، تن داد و داعیه تقوا و روزه داری و ایمان داشت.
 زبان و دهان و گوش و چشم، همه در معرض خطر هستند و روزه یک عمل عبادى تمرینى است که ابتدایى‏ترین شکل آن، با پرهیز و خوددارى از آشامیدن و خوردن تحقّق پیدا مى‏کند، و زمانى این عمل به مرحله کمال مى‏رسد که تورّع و پرهیز، به همه تمایلات و خواهش‏ها تسرّى پیدا کند. ماه رمضان فرصت مناسبی است که تمرین تقوا و خویشتنداری را در عرصه مدیریت تمرین کرده و خدا را بیش از همیشه ناظر اعمال خود بدانیم. واقعیت این است که معادلات سیاسی و کارهای اجرایی، گاهی چنان ما راه غرق می کند که خواسته یا ناخواسته، رقابت ها را به رفتارهای ناشایست، حذف رقیب تبدیل می کنیم و دست به انواع اظهارنظرها در پشت سر هم می زنیم. که اغلب هم پایه درستی ندارند.
در ماه رمضان تلاش کنیم روزه شکم  را با روزه زبان نیز همراه کنیم، بی گمان تغییر بزرگی در شخصیت و روح و روان مان پدیدار خواهد شد.

میراعتماد عمادی  مدیرکل روابط عمومی و بین الملل شهرداری تبریز