برداشت آب امکان وقوع زلزله در دریاچه ارومیه را افزایش داده است

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله می‌گوید بررسی‌های تاریخی زلزله‌های استان آذربایجان غربی حاکی از آن است که دریاچه ارومیه در پهنه‌ای با لرزه‌خیزی بالا واقع شده است .

 مهدی زارع درباره وجود گسل فعال در دریاچه ارومیه گفت: میزان لرزه‌خیزی در اطراف دریاچه ارومیه از سوی دستگاه‌های ثبت لرزه‌خیزی نشان داده می‌شود. اگر روند شمال غربی- جنوب شرقی دریاچه را فرض کنیم، در قسمت وسط دریاچه که باریک می‌شود روند گسل فعال فرعی را می‌توان با لرزه‌خیزی روند گسل آذرشهر-تبریز با راستای شمال شرق -جنوب غرب منطبق دید که زلزله‌های متعدد و کوچکی در ۲۰ سال اخیر در راستای آن در شبکه لرزه‌نگاری تبریز ثبت شده است.

وی افزود: به دلیل برداشتن ۲۰ میلیارد متر مکعب آب از دریاچه طی سال‌های ١٣٧۴ تا ١٣٩٢، امکان رخداد زمین‌لرزه شدید در اثر تغییرات تنش قابل توجه و بررسی است. البته این برداشت و تخلیه آب ناگهانی نبوده است، بلکه طی حدود ١٨ سال رخ داده است ولی به هر حال با توجه فعالیت لرزه‌خیزی و وجود نشانه‌های زمین‌ساخت فعال در این منطقه تحریک گسل‌های فعال به دلیل خشک شدن بخش مهمی از دریاچه ارومیه باید از سوی پژوهشگران مدلسازی و تحلیل شود. در سال ۱۶۴۱ میلادی در دوران شاه عباس دوم صفوی با زلزله دهخوارقان – تبریز (گسل آذرشهر) روند یاد شده فعالیت لرزه‌ای مهمی نشان داده است و این اتفاق می‌تواند، بازهم تکرار شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه دستگاه لرزه‌نگاری از سال ۱۳۷۴ در محدوده دریاچه ارومیه احداث شده است، گفت: این دستگاه اولین شبکه محلی جدید در سال‌های بعد از انقلاب در ایران است که داده‌های لرزه‌خیزی محلی را در شمال غرب کشور ثبت کرده است. بنابراین ابزار رصدی مدرنی در اختیار داریم که به ما اطلاعات می‌دهد و شاید با مطالعه داده‌های لرزه‌خیزی و تغییرات دریاچه ارومیه، به یک روند تغییرات و ارتباط بین این دو پدیده برسیم. با مطالعه رخدادهای زیاد می‌توانیم متوجه شویم که با تغییرات آب دریاچه ارومیه با چه رویکردی روبرو هستیم.

وی افزود: به هر حال بشر در طبیعت دستکاری کرده است و منطقه ارومیه از نظر لرزه‌خیزی فعال است و زلزله‌های مهمی در این منطقه به ثبت رسیده است و بررسی‌های تاریخی زلزله‌های استان آذربایجان غربی نشان می‌دهد این استان پهنه‌ای بسیار لرزه‌خیز است.

زارع با بیان اینکه خط ساختاری زرینه رود – اراک در منطقه آذربایجان غربی به عنوان روند غالب تلقی می‌شود، گفت: این روند ﺳﺎﺧﺘﺎری، ﺣﺪ غربی ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻓﺮواﻓﺘﺎدﮔﯽ درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﺷﻤﺎل درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ اﯾﻦ ﺧﻂ ﺑﺎ ﺧﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﺗﺒﺮﯾﺰ ـ زﻧﺠﺎن در شمال خویدتلاقی دارد . در اﯾﻦ پهنه ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ، سامانه آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﯽ «ﺳﻬﻨﺪ» نیز واﻗﻊ اﺳﺖ.

وی ادامه داد: ﺧﻄﻮاره اروﻣﯿﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺧﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎری زرﯾﻨﻪ رود اراک را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ‌دﻫﺪ. در جنوب غرب دریاچه نیز گسل فعال و کششی «پیرانشهر» واقع است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تأکید کرد: رویداد زمین‌لرزه‌های قبلی در آذربایجان مانند زلزله ١٧ اردیبهشت ١٣٠٩ سلماس با بزرگای ٧.٢ و قرارگیری خطوط ساختاری فعال در منطقه، نمایانگر پهنه‌ای بسیار لرزه‌خیز است که هر لحظه احتمال رویداد زمین‌لرزه مخرب در آن وجود دارد. پانا