استاندار آذربایجان‌شرقی باید در قامت یک دیپلمات باشد

نباید تمام فکر و ذکر استاندار این باشد که از سازمان برنامه و بودجه اعتبار بگیرد. چاه آذربایجان آب زیادی در درون دارد؛ باید این آب را استخراج و استفاده کنیم.

فارس-لیلا حسین‌زاده: احمد علیرضا بیگی را همه با شیوه خاص استانداریش در آذربایجان‌شرقی می‌شناسند. کسی که توانست زلزله وسیع ورزقان و اهر مردادماه ۹۱ را که در استان‌های آذربایجان‌غربی، گیلان، زنجان و اردبیل؛ همچنین در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان احساس شد با تلاشی شبانه‌روزی سامان دهد و نشان برتر سازندگی را نیز از سوی رئیس‌جمهور وقت دریافت دارد.

برگزاری اجلاس‌های بین‌المللی در تبریز آن هم در اوج تحریم‌ها، مراودات مهم بین‌المللی تجاری بین تبریز و کشورهای همسایه حضور میدانی در تک تک شهرستان‌ها و روستاهای استان و برقراری ارتباطات رو در رو و بی‌واسطه با مردم در کارنامه مدیریتی علیرضا بیگی در آذربایجان‌شرقی همچنان می‌درخشد و در اذهان مردم این دیار جاودانه شده است.

اما این روزها شاهد تغییر کابینه دولت و روی کار آمدن وزاری جدید هستیم که در روزهای بعد قطعا تغییر مدیران استانی و به‌ویژه استانداران را در پی خواهد داشت و آذربایجان‌شرقی از جمله استان‌‎های استراتژیک و سرنوشت‌ساز کشور است که نحوه مدیریت و انتخاب استاندار در این خطه همواره از حساسیت‎‌ها و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.

برای اینکه نگاهی موشکافانه‌تر به چنین موضوعاتی داشته باشیم، سراغ احمد علیرضابیگی استاندار پیشین آذربایجان‌شرقی و نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس رفتیم و نظرات او را در این موارد خطیر جویا شدیم:

*ضعف نگرش دولت‌های مرکزی به آذربایجان‌شرقی!/ هیچ استان کشور به اندازه آذربایجان‌شرقی نمی‌تواند کارکرد فرا ملی داشته باشد

فارس: لطفا به عنوان یک چهره فعال سیاسی که سابقه استانداری آذربایجان‌شرقی را در کارنامه دارید، بفرمائید در حال حاضر مهم‌ترین چالش و دغدغه مبتلابه استان چیست؟

خوب هر کسی ممکن از زاویه‌ای به این موضوع نگاه کند و به نظر بنده ضعف نگرش دولت‌های مرکزی به آذربایجان‌شرقی بسیار ملموس است. ظاهرا نگاه دولت به استان آذربایجان‌شرقی مثل نگاه به سایر استان‌ها بوده و همانطور که مثلا استان مرکزی، اصفهان و یا فارس را یک استان با شاخص‌های جمعیت، وسعت و بهره‌مندی از بهداشت، آب، برق، گاز، جاده و … می‌داند، آذربایجان‌شرقی را هم یک استان در عداد سایر استان‌ها می‌بیند.

در حالی که ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آذربایجان‌شرقی فراتر از یک استان است و هیچ استان کشور به اندازه آذربایجان‌شرقی نمی‌تواند کارکرد فرا ملی داشته؛ از جانب بیگانگان مورد طمع بوده و به نمایندگی از قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جغرافیای پیرامون اثرگذار باشد. معمولا دولت‌ها از این ظرفیت‌های آذربایجان‌شرقی غفلت می‌ورزند.

*آذربایجان سرآغاز تمدن ایرانی

فارس: با این اوصاف چطور می‌توان تبریز و آذربایجان‌شرقی را به دوران باشکوه گذشته و نقش موثری که در کشور و حتی عرصه‌های بین‌المللی داشت، بازگرداند؟

اعتقاد دارم قابلیت‌ها و مرجعیت استان آذربایجان‌شرقی و تبریز در موضوعات مختلف برون‌مرزی و درون سرزمینی باید مورد توجه قرار گیرد. هر کس هم تصور می‌کند این امر سبب تقویت واگرایی می‌شود از تاریخ بی اطلاع بوده و نمی‌داند آذربایجان سرآغاز تمدن ایرانی است.

ایران از تبریز شروع شده است

ایران از تبریز شروع شده و وقتی سیم خاردارهای اتحاد جماهیر شوروی جمع شد، هیچ ایرانی و آذربایجانی خود را به آب نزد تا از اینجا برود؛ بلکه مردم آنسوی آب خود را به آب زده و به آذربایجانِ ایران رساندند. این یک واقعیت تاریخی است و نمی‌توان انکار کرد؛ بنابراین قبل از هر فکر مادی و فیزیکی باید به این موضوعات توجه و ظرفیت‌های فراملی آذربایجان را احیا کنیم.

حالا هم در مرحله انتخاب استاندار برای آذربایجان‌شرقی قرار داریم و استاندار باید با توجه به این ظرفیت‌های استان انتخاب شود.

در گذشته‌های نه چندان دور تاریخی، آذربایجان‌شرقی و تبریز در کل قفقاز مرجعیت داشتند. حوزه تبریز ایروان، باکو، نخجوان و تفلیس را نه تنها در حوزه علوم دینی بلکه در سایر حوزه‌های اقتصاد، تجارت، مراودات فرهنگی و غیره پشتیبانی می‌کرد که باید این نقش احیا شود.

*آقای خاص در استانی خاص‌تر!

فارس: خود حضرتعالی بیش از پنج سال در اینجا استاندار بودید؛ چه قدم‌هایی برای احیای مجدد نقش تاریخی تبریز و آذربایجان برداشتید؟

ما در دولت آقای احمدی‌نژاد روی این موضوعات اهتمام ویژه‌ای داشتیم. وقتی ادعا می‌کردیم تبریز نخستین پایتخت شیعه جهان است، در این ارتباط کنگره‌های بین‌المللی هم برگزار و مقالات و اسناد متعددی جمع‌آوری می‌کردیم تا اثبات کنیم تبریز واقعا چنین نقشی به عهده داشته است.

استاندار آذربایجان‌شرقی باید در قامت یک دیپلمات باشد

سیاست‌های دولت مرکزی این بود که تبریز حلقه اتصال کشور با قفقاز، آسیای میانه و ترکیه باشد و شواهد تاریخی زیادی هم در این ارتباط وجود دارد. در آن مقطع با وجود تحریم‌ها شاهد رفت و آمد شخصیت‌های بین‌المللی متعددی در آذربایجان بودیم و اجلاس‌های بین‌المللی سرمایه‌گذاری در تبریز برگزار می‌شد و استاندار آذربایجان‌شرقی در قامت یک دیپلمات ورود می‌یافت و کسی هم حس نمی‌کرد‌ که ارتباطات بین‌المللی این استاندار سبب شده است که از امور مردم و داخل استان غفلت کند؛ یعنی توازن کاملا برقرار بود و دولت مرکزی این نقش را به عهده ما نهاده بود.

دولت در انتصاب سفرای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای پیرامونی ارمنستان، آذربایجان، ترکیه و گرجستان، نظر استاندار آذربایجان‌شرقی را اصل می‌دانست و هر سفیری بنا بود در جایی منصوب شود ابتدا باید برنامه‌های خود را در تبریز ارائه می‌کرد و استاندار آذربایجان‌شرقی باید با انتصاب فرد مورد نظر به عنوان سفیر موافقت و اعلام هماهنگی می‌کرد.

حتی آقای احمدی‌نژاد بنده را به روسای جمهور معرفی کرده بود که از طرف ایشان می‌توانستم با روسای جمهور مذاکره کنم. همه اتفاقاتی مثل سفر عبدالله گول و مورالز به تبریز و در مقابل سفر هیات‌های تبریزی به اروپا، آمریکای لاتین و کشورهای منطقه، لغو ویزا بین ایران و گرجستان، پرواز تبریز- تفلیس در اوج تحریم‌ها اتفاق افتاد و دولت مرکزی به استاندار آذربایجان‌شرقی تا این حد اختیار داده بود؛ اما اگر بنا باشد استاندار آذربایجان‌شرقی را یک مقام معمولی عالی اداری ببینیم، این ظرفیت‌ها هیچ‌گاه نمی‌تواند متجلی شود.

چاه آذربایجان آب زیادی دارد

نباید تمام فکر و ذکر استاندار آذربایجان‌شرقی این باشد که از سازمان برنامه و بودجه اعتبار بگیرد. چاه آذربایجان آب زیادی در درون دارد؛ باید این آب را استخراج و استفاده کنیم و اگر بتوانیم چنین نگرشی را احیا کنیم بسیار مهم‌تر از تامین اعتبار، پول و زیرساخت‌ها خواهد بود و اگر دولت مرکزی به این امر باور داشته باشد، تمام نواقص و کم و کسری‌ها در این جغرافیا قابل رفع و تامین است.

* مهر ایران مرهم آذربایجان می‌شود!

فارس: سالگرد زلزله ۲۱ مرداد سال ۹۱ را پشت سر گذاشتیم؛ زمانی که شما استاندار بودید! به نظر می‌رسد در مدیریت این زلزله سهمگین و پروسعت کارنامه قابل قبولی داشته‌اید و نشان برتر سازندگی را هم از طرف رئیس جمهور وقت در این ارتباط دریافت کردید؛ چطور توانستید با این بحران ناگهانی کنار آیید؟

زمانی که زلزله رخ داد ما در شرایط بسیار سختی قرار گرفته بودیم و از اعتبارات سال ۹۱ تنها ۱۵ درصد تا پایان سال تامین شده بود. با وجود همه این کاستی‌ها باید زلزله را مدیریت می‌کردیم و اگر بنا بود معطل اعتبارات دولتی بمانیم تا مصیبت به این بزرگی را مدیریت کنیم؛ اصلا امکان‌پذیر نبود، بنابراین باید از ظرفیت‌های خود آذربایجان‌شرقی و قابلیت‌های مردمی این دیار در داخل و خارج از کشور برای مدیریت این بحران بزرگ استفاده می‌کردیم.

سال ۹۱ بدترین سال دولت احمدی‌نژاد بود و تحریم‌ها به اوج خود رسیده بود. از لحاظ اعتبارات بسیار در مضیقه بودیم. به‌طوریکه بنده تصمیم گرفتم پروژه‌هایی مثل متروی تبریز و آزادراه سهند را همچنان معطل نگه دارم و همه اعتبارات را به سمت ترمیم مناطق زلزله‌زده سوق دهم و مسوولیت این تصمیم مدیریتی خود را هم به عهده گرفتم تا اجازه ندهم یک جابه‌جایی جمعیتی بزرگ رخ دهد.

۲۵ شهریور سال ۱۳۹۱ هم یک همایش بزرگ را تحت عنوان «مهر ایران مرهم آذربایجان» در تهران برگزار کردیم، در جریان این همایش هم‌وطنان ساکن در داخل و خارج از کشور متقبل شدند رقم ۱۴۰ میلیارد تومان برای ترمیم خسارات زلزله هزینه کنند. البته به دست خودشان نه اینکه بخواهند پولی به من دولت بپردازند و ما توانستیم یک الگو و نمونه برای مدیریت زلزله به همه نشان دهیم.

این اتفاقات را بر این موضوع شاهد می‌گیرم برای اینکه اثبات کنم آذربایجان‌شرقی می‌تواند از ظرفیت‌های خود در زمان‌های بحرانی برای ترمیم و در زمان آرامش برای توسعه خود بهره گیرد. اگر کمترین ایرادی در آن زمان متوجه من بیگی و دولت احمدی‌نژاد می‌شد، صدها بار سرکوفت می‌زدند و حالا شاهد هستیم در تمام این هشت سال در این رابطه کوچکترین حرف و حدیثی پیش نیامده است.

*ناگفته‌های بازدید رهبری از مناطق زلزله زده ورزقان و اهر

فارس: آیا خاطره خوشی از زلزله آذربایجان در ذهنتان باقی مانده که برایمان تعریف کنید؟

بهترین خاطره‌ام از این حادثه سفر مقام معظم رهبری به آذربایجان بود. عصرهنگامی در دفتر بنده جلسه‌ای در ارتباط با زلزله داشتیم که آقای حقانی از دفتر مقام معظم رهبری با بنده تماس گرفت و گفت بیرون یکی هست او را صدا کن و به حرف‌هایش توجه کن و اصلا نگفت موضوع چیست!

بنده بعد از اتمام جلسه موضوع را پیگیر شدم و فرد منتظر را که از تیم حفاظت مقام معظم رهبری بود صدا کردم. ایشان به بنده اطلاع داد که حضرت آقا فردا صبح ساعت هفت در فرودگاه تبریز خواهند بود و شما هم به اتفاق آقای شبستری همراهی خواهید کرد و حق ندارید این موضوع را به هیچ کس حتی وزیر کشور اعلام کنید!

صبح به همراه آیت‌الله شبستری در فرودگاه حضور یافتیم و شاهد بودیم هواپیمای مقام معظم رهبری بدون هیچ‌گونه تشریفات امنیتی خاصی فرود آمد و حدود هفت خودروی لندکروز بدون هیچ حفاظت، پلیس و سر و صدایی تیم ایشان را تشکیل می‌داد. بلافاصله سوار شدیم و به سمت مناطق زلزله‌زده حرکت کردیم.

بعد از حضور ایشان در مناطق، شور و هیجان خاصی بین مردم زلزله‌زده حاکم شد. مردم ما بسیار کم توقع هستند و شاهد ابراز عشق و محبت آنها به مقام معظم رهبری به دور از هرگونه گله و شکایتی بودیم. فرمایشات حضرت آقا در میدان روستای باجاباج هم دلگرمی خاصی بین مردم مصیبت‌دیده به‌وجود آورده بود و این مردم احساس می‌کردند که تنها نیستند و رهبر معظم انقلاب در کنار آنها است. حضور مقام معظم رهبری باعث شد در آن موقع اولویت‌دارترین موضوع کشور زلزله ارسباران باشد که برای ما بسیار باارزش بود.

مقام معظم رهبری وقتی با اوضاع و احوال زلزله روبه رو شده و شاهد اقدامات ما بودند، فرمودند از کمک‌های مردمی به هیچ وجه اعلام استغنا نکنید و اجازه دهید مردم کمک‎های خود را به هر شکلی ارائه دهند؛ که حاکی از دقت نظر ایشان بود.

وقتی ایشان از اقدامات و تلاش‌های ما اعلام رضایت و نسبت به حقیر ابراز لطف و محبت کردند خستگی یک هفته بی‌خوابی از تنمان خارج شد. هیچ یادم نمی‌رود در زمان بدرقه ایشان با خود فکر کردم حالا که از ما راضی هستند درخواستی از ایشان داشته باشم. در آن مقطع با توجه به اینکه بنده استاندار بودم اجازه ادامه تحصیل بنده را در مقطع دکترا در دانشگاه دفاع ملی نمی‌دادند. من به آقا عرض کردم دوره تحصیل بنده در دانشگاه دفاع ملی به‌واسطه اینکه استاندار هستم سپری شده و بنده را از دانشگاه اخراج کرده‌اند و اخذ مدرک بنده دچار اشکال شده است. ایشان هم لبخندی زده و تشریف بردند.

زمانی که ایشان در حال رفتن بودند بنده با خودم فکر کردم چرا نوشته‌ای به ایشان تحویل ندادم که بعدا این نوشته را پیگیری کنم. حالا که ایشان رفته‌اند من به چه کسی بگویم بنده از مقام معظم رهبری خواستم موضوع ادامه تحصیل بنده را پیگیری کنند.

دو هفته نگذشته بود و در حالی که بنده در مناطق زلزله‌زده بودم، از دفتر رئیس دانشگاه دفاع ملی به بنده زنگ زدند و گفتند رئیس دانشگاه می‌خواهد با شما صحبت کند. بسیار تعجب کردم که آقای حسن بیگی که قبلا بنده را اصلا تحویل نمی‎‌گرفت حالا خودش زنگ زده. گفت خبر نداری چه شده! فرمانی از سوی مقام معظم رهبری صادر شده مبنی بر اینکه امکان ادامه تحصیل استاندار آذربایجان‌شرقی تا پایان ماموریت به قوت خود باقی بماند.

برای من پیگیری شخص مقام معظم رهبری بسیار باارزش بود. بعدها رفتیم و با موفقیت تحصیل را به پایان رساندیم.