میدان تاریخی اوزون حسن را احیا کنید

تور تخصصی معرفی پتانسیل های گردشگری و بازشناسی معماری یکی از مجموعه های تاریخی تبریز به نام »مجموعه حسن پادشاه« به مناسبت هفته گردشگری در تبریز برگزار شد.

هدف از اجرای این برنامه احیای هویت تاریخی مجموعه حسن پادشاه، توانمندسازی فعالان گردشگری در زمینه معرفی هر چه بهتر مجموعه های تاریخی شهر به گردشگران و حتی شهروندان و بازدید از کارگاه های مرمت این مجموعه بوده است.

اولین بار در قرن ششم هجری، محمد جوینی، عمارتی در کرانه شمالی مهران رود بنا می‌کند و در دوره های بعد، اوزون حسن (پادشاه آق قویونلوها) این محل را گسترش می دهند و میدان، مجموعه حسن پادشاه،مسجد و دارالشفاء (بیمارستان) را در این محل می سازند .

امروزه از این مجموعه عظیم مسجد صاحب الامر، مدرسه، قسمتی از عمارت نصیریه، قسمتی از بازار و آثاری از بناهای آن دوران در امتداد خیابان دارایی فعلی باقی مانده است و طرح احیا میدان بزرگ حسن پادشاه از سوی متولیان در دستور کار قرار گرفته است.

در اکثر پژوهش ها و اسناد، از میدان صاحب آباد تبریز (میدان حسن پادشاه) به عنوان الگویی برای دیگر میدان های اسلامی یاد می کنند که چهار عنصر اصلی عبادت، طهارت، عمارت و تجارت اولین بار در این میدان اتفاق افتاده است. هم چنین این میدان الگوی اولیه ساخت میدان نقش جهان اصفهان نیز به حساب می آید.

از این رو در برنامه بازدید از مجموعه حسن پادشاه، جمعی از مختصصان و فعالان حوزه گردشگری اعلام کردند که خواستار احیاء میدان صاحب آباد تبریز (میدان حسن پادشاه) هستند چرا که معتقدند با این کار، صنعت گردشگری در استان بیش از پیش رونق می یابد و به دنبال آن با ایجاد فرصت های شغلی در زمینه خدماتی و گردشگری، وضعیت اقتصادی منطقه بهبود می یابد.

در طی هفته گردشگری برنامه های متعدد در زمینه گردشگری از سوی موسسه های مردم نهاد و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تدارک دیده شده است و این تور تخصصی بازدید از مجموعه نیز به همت خانه هنر و معماری کریاس، کانون توسعه گردشگری استان آذربایجان شرقی و اداره کل میراث فرهنگی استان برگزار شد.

این مجموعه در بر شمالی میدان صاحب آباد قرار دارد که در سالهای گذشته خیابان دارایی این میدان را بریده است. باقیمانده این مجموعه که امروزه به نام صاحب‌الامر میدانی(میدان صاحب الامر) معروف است از مجموعه‌های تاریخی و ارزشمند ایران است.

طبق بررسی‌های انجام شده این مجموعه حدود یک قرن مرکز حکومت ایران و مقر فرماندهی پادشاهان قراقویونلو و آق قویونلو تا زمان شاه طهماسب دومین پادشاه صفوی بوده است.

محل استقرار میدان صاحب آباد در واقع باغی مربوط به صاحب دیوان وزیر ایران در دوره ایلخانی بود که جهانشاه قراقویونلو دولتخانه حکومت ایران را از ششگلان به این محل منتقل کرد و سلطان حسن و سلطان یعقوب آق قویونلو در دولتخانه ساخت و سازهای بسیاری کردند و در این زمان میدان صاحب آباد که در شرق دولتخانه قرار داشت با اتصال به بازار و بناهای مذهبی و حکومتی، سرآغاز شیوه ای کامل از میدانهای ایرانی شد که بعدها در قزوین و اصفهان ایجاد شد.

مجموعه نصریه که در داخل میدان صاحب آباد قرار داشت در دوره حکومت آق قویونلو‌ها ایجاد شده است. سلطان حسن آق قویونلو قصد ساختن این مجموعه را داشت اما مرگ وی مانع از این اقدام گردید و سپس پسرش سلطان یعقوب موفق به این کار شد و آن را به نام پدرش »نصریه سلطان حسن« نام نهاد. این مجموعه از مسجد جامع، مدرسه، بیمارستان، مقبره و زاویه، غسالخانه و باغ تشکیل شده است.