مهندس محمدتقی توکلی: بزرگترین کارخانه کبریت‌سازی جهان را داریم

برای پیدا کردن بسیاری از این انسان‌ها یا به نوعی مخترعان و مبتکران نیاز نیست خیلی در صفحات اینترنت یا مجلات بگردید، خیلی از آنها در کشور، شهر یا در همسایگی ما زندگی می‌کنند، فقط کافی است به پشت برچسب محصولات یا وسایلی که درخانه و اداره استفاده می‌کنید، نگاهی بیندازید،

در بعضی از این برچسب‌ها نام سازنده محصول ذکر شده است، مثل محصولات مواد غذایی بهروز که بنیانگذار آن، بهروز فروتن است، سماور زمردیان که سازنده آن آقای زمردیان است یا آبلیموی ممتاز که متعلق به حاج سعید ممتاز می‌باشد. ولی در بین این همه می‌توانید محصولاتی را پیدا کنید که قدمت و سابقه طولانی‌تری دارند یعنی اینکه به غیر از ما پدران و اجداد ما هم روزگاری از این محصول استفاده می‌کردند و آنقدر کیفیت و محبوبیت داشته که بعد از گذشت چندین سال هنوز هم مورد احترام مصرف‌کننده امروزی است. در این شماره خوانندگان مجله خانواده سبز را با بنیانگذاران کبریت توکلی آشنا خواهیم کرد.وی در سال ۱۳۴۰ به صورت کاملا سنتی و طبق آداب و رسوم مردم تبریز ازدواج کرد. همسرش دختر خانواده شهید ثقه‌الاسلام و زنی تحصیلکرده و دارای لیسانس ادبیات بود. حاصل این ازدواج فرزندانی سالم و صالح به نام‌های علی، حسن، حسین و دلارا است که پسران همگی در معیت پدر مشغول به کار می‌باشند. جالب توجه اینکه تمامی اعضای خانواده دارای تخصص فنی بوده و دختر خانواده نیز پزشک می‌باشد.

تاریخچه کبریت توکلی
این اسم برایتان آشنا نیست. اگر جایی به گوشتان خورده، بهتر است سری به آشپزخانه بزنید و روی جعبه کبریت‌تان را بخوانید. زیر همان کلمه‌ای که نوشته این کبریت بی‌‌خطر است آرم توکلی چاپ شده است. البته در برخی از محصولات توکلی، نام کبریت فروزان نوشته شده است. موضوع برمی‌گردد به ۱۰۰ سال قبل زمانی که عهدنامه ننگین ترکمنچای امضاء شد و منطقه قفقاز به دست روس‌ها افتاد. آن زمان بنیانگذار کبریت توکلی یا همان حاجی آقا کبریت‌ساز توکلی ساکن ایروان و تاجر قند و شکر و کبریت بود که وقتی دید سرزمینش تحت سلطه استالین درآمده به تبریز نقل مکان کرد و در سال ۱۲۹۷ کارخانه کبریت‌سازی توکلی را ایجاد کرد. حاجی آقا کبریت ساز دارای ۲ دختر و ۵ پسر بود که فرزندانش نیز در این راه او را یاری می‌کردند. ولی در میان فرزندان، محمدتقی پس از گذراندن دوره دبیرستان در کالج البرز تهران برای ادامه تحصیل راهی شهر میشیگان آمریکا شد و موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته مکانیک شد که متاسفانه در مقطع فوق‌لیسانس به علت بیماری پدر مجبور شد به ایران بازگردد. محمدتقی ۲۵ ساله به عنوان عضو هیات مدیره در ادامه خدمات پدر ابتکارات جدیدی را در کارخانه پیاده کرد که یکی از آنها استفاده از ضایعات چوبی کبریت‌سازی برای تولید نئوپان بود.

درد دل‌های یک صنعتکار
… خیلی از حرف‌ها را نمی‌‌شود گفت، ولی متاسفانه در کشور ما تجارت به صنعت تبدیل شده است در حالی که تجارت فقط باید نقش پشتیبانی‌کننده صنعت را داشته باشد. اگر صنایعی هم موفق بوده‌اند همه‌اش برمی‌گردد به گذشته‌های دور، ما هر روز شاهد ورشکستگی و متوقف شدن صنایع کوچک و بزرگ هستیم که این امر برای کشور در حال توسعه ما نگران‌کننده است. مهندس توکلی از دولتمردان خواست تا به صنعت کشور به چشم یک اصل مهم و بنیادی نگاه کنند، آن وقت مانند بسیاری از بخش‌های کشور رشد فزآینده‌ای را شاهد خواهند بود. وی گفت: تولید پفک، چیپس، آدامس و سس صنعت نیست، صنعت یعنی ساختن زیربنای یک کشور و شناسایی یک کشور از محصولات موثر در سطح جهان.
اولین کارخانه کابینت‌سازی ونئوپان در ایران
مهندس محمدتقی کبریت‌ساز توکلی در سال ۱۳۴۲ با انتقال صنایع نئوپان از کشور آلمان به ایران توانست اولین کارخانه تولید نئوپان در ایران را پایه‌گذاری کند. در آن زمان محصولی به نام «فورمیکا» در اروپا تولید شد که بر روی نئوپان برای جلوگیری از نفوذ آب و خوردگی چسبانده می‌شد که این مهندس ۳۲ ساله توانست با ساخت این ماده برای اولین بار در ایران «فورمیکا» را بر روی نئوپان بکشاند.
بعد از تاسیس کارخانه نئوپان دیدیم که نئوپان داریم، فورمیکا هم که تولید می‌کنیم، پس مشکلی برای ساخت کابینت نداریم. برای همین اولین کارخانه ساخت کابینت در ایران راه‌اندازی شد. آن زمان کسی کابینت نداشت یا اگر هم داشت آهنی بود یا خارجی.

کارخانه کبریت‌سازی
محمدتقی توکلی می‌گفت: آن زمان که پدرم کارخانه ایجاد کرد به علت خروج ایرانیان از منطقه قفقاز، زنان و کودکان زیادی در کاروانسراها و محلات شهر آواره و گرسنه بودند که پدر تعداد زیادی از آنها را برای کار به کارخانه آورد. آن زمان کارخانه کبریت‌سازی توکلی بیش از ۹۰۰ کارگر داشت و امروز به دلیل پیشرفت صنایع و تکنولوژی با ۳۰۰ کارگر فعالیت می‌کند. چوب کبریت از درخت صنوبر تبریزی ساخته می‌شود و به اصلاح گوگرد آن از ترکیب ۱۲ ماده شیمیایی تهیه می‌گردد که با سلیکوم حیوانی به چوب کبریت چسبانده می‌شود. امروزه در تمام دنیا، کبریت از مصرف عمومی به مصرف لوکس تبدیل و فندک جایگزین آن شده است. کارخانه‌های بزرگ کبریت‌سازی جهان هر کدام محصول خاصی را تولید می‌کنند یک کارخانه کبریت تزئینی، یکی دیگر کبریت شومینه و… ولی کبریت‌سازی توکلی تنها کارخانه در جهان است که تمامی محصولات را تهیه و تولید می‌کند و جزء باکیفیت‌ترین کبریت‌های جهان شناخته شده است.
مهندس توکلی می‌گفت: هم‌اکنون در جهان هر عدد کبریت به قیمت ۲ دلار فروخته می‌شود که در این میان کبریت توکلی تنها با قیمت ۵۰ سنت ارائه می‌شود و با افتخار می‌گوید که با تولید سالانه ۱۰ میلیارد جعبه کبریت، بزرگترین تولیدکننده کم‌هزینه ودر موثر جهان هستیم.